Türkiye için program değerlendirme standartları oluşturma çalışması

Abstract

Eğitim programları, yetiştirilecek insan özelliklerinin belirleyicisidir. Bir ülkenin, bir kurumun eğitim programlarına bakılarak bu programların uygulanması sonucunda ortaya çıkacak eğitim çıktıları konusunda yordamalar yapılabilir. Bu nedenle uygulanan programların aksaklık ve eksiklikleri giderilmeli toplumdaki ve bilim alanındaki değişmelere göre yeniden düzenlenmeli diğer bir ifadeyle program sürekli değerlendirilmelidir. Öte yandan eğitim programları gelişigüzel değerlendirilemez. Program değerlendirmenin etkili olarak gerçekleştirilebilmesi için tıpkı program geliştirme sürecine benzer süreçlerden geçirilmesi; plânlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Program değerlendirmenin bu sistematik içinde yürütülebilmesi için başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere birçok gelişmiş ülke program değerlendirme standardı, yönergesi ya da ilkesi geliştirmiştir.Türkiye'de program değerlendirme standartlarının geliştirilmesine ilişkin herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Ancak son yıllarda eğitim programlarının değerlendirilmesine yönelik alanyazında oldukça fazla sayıda program değerlendirme çalışmasının yapıldığı görülmektedir. Ancak bu çalışmaların genellikle programın bir boyutuna odaklanmış olduğu, çoğunun nicel yöntemler ve genellikle yalnızca anketler yoluyla yürütüldüğü, program değerlendirme sürecini tamamen yansıtmadığı, genellikle akademik kaygılarla derslerin etkililiğine yönelik ve okul, bölüm, fakülte veya il düzeyinde yürütülen çalışmalar niteliğinde olduğu ve bulgularının genellikle yetersiz olduğu görülmüştür. Bu sorunlar Türkiye'de program değerlendirme çalışmalarında izlenilmesi gereken değerlendirme ölçüt ve standartlarının eksikliğini de ortaya çıkarmaktadır. Bu eksikliğin giderilmesi için ilk olarak ABD'de Ortak Komite tarafından geliştirilmiş olan ve daha sonra İsviçre, Almanya, Avustralya, Kanada ve Kenya (Afrika ülkelerinde kullanılmak üzere) tarafından kendi ülkelerine uyarlanan program değerlendirme standartları temel alınarak Türkiye'deki program değerlendirme çalışmaları için kullanılabilecek ?Program Değerlendirme Standartları?nın oluşturulmasına gereksinim vardır. Bu araştırma bu gereksinimi karşılamaya dönük olarak hazırlanmıştır.Bu araştırma, tarama modellerinden kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini doktorasını eğitim programları ve öğretim alanında tamamlamış ve 2008?2009 öğretim yılında 94 devlet üniversitesi bünyesinde yer alan 64 eğitim fakültesinde görev yapan görev yapan 158 öğretim üyesi oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma evreni içinde yer alan 158 uzmandan 138'ine (%87) ulaşılabilmiştir. Araştırmanın amacı kapsamında gerekli olan veriler, araştırmacı tarafından alan uzmanlarına uygulanmak üzere hazırlanan ?Türkiye İçin Program Değerlendirme Standartları Oluşturma Çalışması Anketi? aracılığıyla web üzerinden toplanmıştır. Toplanan verilerin çözümlenmesinde sayı, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, tek yönlü varyans çözümlemesi ve Tukey HSD testlerinden yararlanılmıştır.Araştırma sonunda, alan uzmanlarının dört temel standart alanında 23 standart ve bu standartlar altında yer alan 110 gösterge ifadesinin Türkiye için uygunluğuna ilişkin verdikleri yanıtlarının sayı, yüzde ve aritmetik ortalama kullanılarak yapılan çözümleme sonuçları şunlardır:??Yararlık? standartları altında yer alan beş standart Türkiye için ?uygun? bulunmuş, bu standartlar altında yer alan 24 göstergeden 21'i uzmanlar tarafından ?uygun? bulunmuş, diğer üç gösterge ise uzmanlar tarafından uygun bulunmamıştır. Alana ilişkin genel ortalama (4.10) bu standart alanının beş standart ve 21 göstergesi ile birlikte uzmanlar tarafından Türkiye için uygun görüldüğünü ortaya koymaktadır.??Yürütülebilirlik? standartları altında yer alan üç standart Türkiye için ?uygun? bulunmuş, bir standart ?kısmen uygun? bulunmuştur. Dört standart altında yer alan 17 göstergeden 13'ü uzmanlar tarafından ?uygun? görülmüş, dört gösterge ise uygun görülmemiştir. Alana ilişkin genel ortalama (3.96) bu standart alanının dört standart ve 13 göstergesi ile birlikte uzmanlar tarafından Türkiye için uygun görüldüğünü ortaya koymaktadır.??Uygunluk? standartları altında yer alan altı standart Türkiye için ?uygun? bulunmuş, bu standartlar altında yer alan 33 göstergeden 30'u uzmanlar tarafından ?uygun? bulunmuş, diğer üç gösterge ise uzmanlar tarafından uygun bulunmamıştır. Alana ilişkin genel ortalama (4.21) bu standart alanının altı standart ve 30 göstergesi ile birlikte uzmanlar tarafından Türkiye için uygun görüldüğünü ortaya koymaktadır.??Doğruluk? standartları altında yer alan sekiz standart Türkiye için ?uygun? bulunmuş, bu standartlar altında yer alan 36 göstergeden 30'u uzmanlar tarafından ?uygun? bulunmuş, diğer altı gösterge ise uzmanlar tarafından uygun bulunmamıştır. Alana ilişkin genel ortalama (4.09) bu standart alanının sekiz standart ve 30 göstergesi ile birlikte uzmanlar tarafından Türkiye için uygun görüldüğünü ortaya koymaktadır.?Alan uzmanların görüşlerine göre program değerlendirme standart alanlarının uygunluk düzeyi istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermektedir. Bu fark, ?Yürütülebilirlik? standartları ile ?Uygunluk? standartları arasındaki farklılıktan kaynaklanmaktadır.Sonuç olarak alan uzmanlarının görüşlerine sunulan dört standart alanı altında 23 standart ve bu standartlar altında yer alan 94 gösterge Türkiye için uygun program değerlendirme standartları ve göstergeleri olarak kabul edilmiştir.

Educational programs are the determinants of the characteristics of the individuals to be trained. By looking deep into the educational programs of a country or an institution, some connotations regarding educational outcomes may be carried out. Thus, the deficiencies and faults of the implemented programs should be remedied or rearranged in accordance with the changes in society and science; in other words they should be evaluated systematically. On the other hand educational programs cannot be evaluated casually. Thus, to conduct an effective program evaluation study, systematic procedures are essential as in program development studies; planning, implementation and evaluation are required. In order to handle a program evaluation in such stages, a few countries, notably the USA, have developed program evaluation standards, principles or guidelines.In Turkey, there is no study on development of program evaluation standards yet, it can be seen that many s tuidies on evalutaion of programs have been recently conducted in literature. However, most of these studies were have been focused on only one aspect of the program, and conducted as quantitative studies via questionnaires, obtained inadequate findings. In fact, these studies have been generally conducted to define course efficiency with academic anxiety. These issues reveal the need of standards or criteria to be followed/used in program evaluation studies in Turkey. Thus, to fulfil this need, new evaluation standards for program evaluations studies in Turkey should be developed on the basis of the standards which were developed in the USA by the Joint Committee and then adapted by Switzerland, Germany, Australia, Canada and Kenya. This study is thus designed to fulfil this need.This study was conducted with survey research method. The target population of this study consisted of 158 academic teaching members (experts in the field of curriculum and instruction) whose PhD is on curriculum and instruction and working in 64 education faculties of 94 state universities in 2008-2009 academic years. Out of 158 academic teaching members, 138 (%87) completed the questionnaire titled as ?Development of Turkish Program Evaluation Standards?. While analyzing the collected data, numbers, percentages, one-way ANOVA, and Tukey HSD was applied.According to the experts? views on the appropriateness of 23 evaluation standards and 110 indicators in Turkish context, the result are as follows:?All ?Utility? standards in the questionnaire (five standards) were found appropriate in Turkish context and of 24 indicators of these standards 21 indicators were approved for Turkey. On the other hand three indicators were found inappropriate. The mean of ?Utility? domain (4.10) showed that the experts accepted five standards with their 21 indicators as ?Utility? standards for Turkey.?Of four standards under ?Feasibility? domain, three were found appropriate and one found partly appropriate. Additionally, the experts approved 13 indicators of 17, but refused four indicators? appropriateness to Turkish context. The mean of ?Feasibility? domain (3.96) indicated that the experts accepted four standards with their 13 indicators as ?Feasibility? standards for Turkey.?The appropriateness of six ?Propriety? standards and 30 indicators to Turkish context were approved by the participants, but the three indicators were found inappropriate for Turkey. The mean of ?Propriety? domain (4.21) showed that the experts accepted six standards with their 30 indicators as ?Propriety? standards for Turkey.?All ?Accuracy? standards in the questionnaire (eight standards) and 30 indicators were approved by the experts as appropriate for Turkey. However six indicators were found inappropriate by the experts. The mean of ?Accuracy? domain (4.09) indicated that the experts accepted eight standards with their 30 indicators as ?Accuracy? standards for Turkey.?According to the experts? views, the differences between the appropriateness level of standard domains are statistically significant. This is caused due to the difference between ?Feasibility? domain and ?Propriety? domain.Consequently, it can be concluded that under the four domains, 23 of 23 standards and 94 of 110 indicators were accepted as Turkish program evaluation standards and indicators according to the experts? views.