İlk okuma yazma öğretiminde akran işbirliği

Abstract

Kişiler ve toplumlar arası iletişimin temel kaynağı olan dil, bireylerin yaşadıkları ortama uyum sağlamalarında en etkili araç rolündedir. Bireylerin düşünmesini, etkileşimde bulunmasını ve kendini ifade etmesini sağlayan dil becerileri, bireylere kazandırılması gereken en temel becerilerdir. Dil becerileri önce ailede sonra da okulda kazandırılmaktadır. Aileden sonra dil becerilerinin kazandırıldığı ve ana dili öğretiminin yapıldığı yer olan okul ortamında, çocukların akranlarıyla ve öğretmenleriyle kurduğu etkileşimler, onların dil becerilerinin gelişmesine yardımcı olmaktadır. Sosyal etkileşimle gelişen dil becerileri arasında yer alan okuma ve yazma, ilkokulda ilk okuma yazma öğretimi ile başlamaktadır. İlk okuma yazma öğretimiyle çocuklar, yaşadığı dünyayı algılama, kendi duygu ve düşüncelerini yazıyla ifade etme becerisi kazanmaktadırlar. Türkçe öğretiminin temelini oluşturan ilk okuma yazma öğretimiyle çocukların ana dilini öğrenmeleri, dil becerilerini geliştirerek okul yaşamındaki başarılarını artırmaları ve yaşamları boyunca gerekli olan nitelikli okuryazar bireyler olarak yetişmeleri sağlanmaktadır.Çocukların ilk okuma yazma öğretimi kapsamında birinci sınıfta akranlarıyla kurduğu etkileşimler, sosyal becerilerinin gelişmesinin yanı sıra okuma ve yazma becerilerinin gelişmesine de katkı sağlamaktadır. İlk okuma yazma öğretiminde akranların işbirliğine dayalı etkinliklerin gerçekleşmesi, çocukların kendi sosyal çevresinde öğrenme yaşantıları kazanmasına yardımcı olmaktadır. Bu araştırmanın amacı, ilk okuma yazma öğretimi sürecinde akran işbirliğinin nasıl gerçekleştiğini ortaya koymaktır. Araştırma nitel araştırma yaklaşımlarından doğal inceleme yaklaşımı ile gerçekleştirilmiştir. İlk okuma yazma öğretiminin, bir öğretim yılını kapsayan uzun bir süreç olması nedeniyle ve bu süreçte gerçekleşen akran işbirliğinin doğal ortamda daha net gözlemlenebilmesi amacıyla doğal inceleme yaklaşımı benimsenmiştir.Araştırma, 2013-2014 öğretim yılı boyunca Eskişehir ilindeki bir ilkokulun birinci sınıf şubeleri arasından belirlenen bir sınıfta gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarını; araştırma kapsamında belirlenen okulun birinci sınıfında öğrenim gören öğrenciler, bu öğrencilerin velileri ve sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın temel verileri gözlem yoluyla toplanmıştır. Yapılan gözlemler; öğretmen, veliler ve öğrencilerle yapılan görüşmeler, alan notları ve dokümanlardan elde edilen verilerle desteklenmiştir. Gözlem verileri video kaydıyla; yarı yapılandırılmış görüşme verileri ise ses kaydı yoluyla toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen gözlem verileri ve alan notları tümevarım analizi yoluyla; yarı yapılandırılmış görüşme verileri ise tümdengelim analizi yoluyla çözümlenmiştir. Dokümanlar, araştırma verilerini destekleyici veriler olarak ele alınmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerden, sınıf ortamında gerçekleşen akran işbirliği, öğrenciler arasında gerçekleşen akran öğretimi ve yetişkin desteği veren öğretmenin akran işbirliğini destekleme durumu olmak üzere üç tema ortaya çıkmıştır. Araştırma bulgularına dayalı kimi sonuçlar şöyle sıralanmıştır: •Öğrenciler, akran işbirliğini en sık olarak yardımlaşma biçiminde gerçekleştirmişlerdir. Arkadaşlarının yardım istemesiyle ya da yardım istenmeden yapılan akran işbirliği, akranlar arasındaki iletişimi artırmıştır. •Arkadaşının yanlışını belirtme biçiminde gerçekleşen akran işbirliğinde öğrenciler, arkadaşlarının okuma ve yazma alanındaki hatalarını bularak düzeltmelerini sağlamışlardır.•Öğrenciler ilk okuma yazma etkinliklerini, arkadaşlarının yanına giderek birlikte yapmışlardır. Bu tür akran işbirliğinde öğrenciler, kendilerine yakın buldukları akranlarıyla etkileşime geçmişlerdir. •Öğrenciler, diğer arkadaşlarının yaptığı çalışmalara bakarak birbirleriyle etkileşim kurmuşlardır. Akranlar, verilen görevleri tamamlamada gerçek anlamda zorluk yaşadıklarında ya da kendisini diğer akranlarıyla karşılaştırmak amacıyla birbirlerinin çalışmalarına bakmışlardır. •Öğrenciler okuma ve yazma kapsamında verilen çalışmaları, akranlarıyla tartışarak ve bilgilerini birbirleriyle paylaşarak tamamlamışlardır. Akranlar bu süreçte yanlış bildiği konuları, akranlarıyla etkileşimi sonucunda yeniden gözden geçirmişlerdir.•Öğrenciler, okuma yazma etkinlikleri öncesi ve sonrasında eşyalarını paylaşmışlardır. Bu durum, akranların verilen görevlere hazırlanma ve öğrenme sorumluluğu kazanmalarında etkili olmuştur. •Öğrenciler yapılan etkinliklerde birbirlerine öneriler getirerek akran işbirliğini gerçekleştirmişlerdir. Bu öneriler arasında; akranların etkinliklere ilişkin ek bilgiler vermesine ve ortaklaşa yapılan görevleri daha farklı bir biçimde yapmalarına ilişkin öneriler yer almaktadır.•Araştırmada akran işbirliğinin okuma ve yazma alanında, yazılı materyalleri okumaya çalışma ve dikte çalışmalarında yapılan yanlışları düzeltme biçiminde çalışmalar gerçekleşmiştir. •Öğrenciler dersin dışında teneffüs aralarında tahtaya yazdıklarını arkadaşlarına okutma, yazdıkları sözcüklerdeki yanlışları belirtme ve arkadaşlarına öğretmen rolünde tahtada okuma ve yazma yaptırma biçiminde akran işbirliğine yönelik paylaşımlar gerçekleştirmişlerdir. •Araştırmada, akran işbirliğinin oluşmasını engelleyen yarışma ve çatışmaya dayalı durumlar da ortaya çıkmıştır. Akranlar, kimi okuma ve yazma etkinliklerinde birbirleriyle rekabete girerek yarışmışlardır. Ayrıca kimi zaman birbirleriyle etkileşim içindeyken çatışma durumları ve anlaşmazlıklar yaşamışlardır.•Akranlar arasında akran öğretimine dayalı etkileşimler gerçekleşmiştir. Düzey olarak birbirinden farklı akranlar, diğer akranlarına okuma yazma öğretme çalışmaları yapmıştır. Akran öğretimi bağlamında sınıf öğretmeni, okuma ve yazma bakımından yeterli düzeyde olan öğrencilere öğretmen rolü vermiştir.•Araştırmada sınıf öğretmeni, ilk okuma ve yazma kapsamında etkili bir yetişkin desteği sağlarken; akran işbirliğini destekleyici etkinliklere yer vermemiştir. •İlk okuma yazma öğretiminde yetişkin desteği ev ortamında, veliler tarafından da gerçekleştirilmiştir. Veliler, çocuklarına ödev yaptırarak yetişkin desteği sağlamışlardır.Anahtar Sözcükler: Akran İşbirliği, İlk Okuma Yazma Öğretimi, Ses Temelli CümleYöntemi, Türkçe, Sınıf Öğretmenliği

Language which is the source of the communication among individuals and societies has the most effective role for individuals to adapt to the environment in which they live. Language skills which enable individuals to think, interact and express themselves are the basic skills to be provided for individuals. Language skills are provided first in family then at school. In the school environment in which language skills are provided and first language is taught after family, the interactions which children form with their peers and teachers help their language skills improve. Reading and writing which are among the language skills which improve through social interaction starts with the early reading and writing teaching at primary school. Children develop the skills of perceiving the world in which they live and expressing their feelings and thoughts through writing. It is ensured that children learn their mother tongue, increase their acedemic success improving their language skills and become qualified literate individuals with the early reading and writing teaching which forms the basis of Turkish teaching. The interactions with peers which are formed by the children within the context of early reading and writing teaching at the first grade contribute not only their social skill improvement but also reading and writing skills. Performing activities based on peer collaboration for early reading and writing teaching helps children gain learning experiences in their own environment. In this context, main purpose of this study is to reveal how peer collaboration is formed in the process of early reading and writing teaching. The study is performed with the naturalistic inquiry approach which is one of the qualitative research approaches. The natural inquiry approach is adopted due to the fact that early reading and writing teaching is a long process spanning one school year and in order to observe precisely the peer collaboration which takes place in this period in its natural environment. The study was conducted with a first grade classroom at a primary school in Eskişehir in 2013-2014 school year. The participants of the study include the students who were the first graders of the school determined for the study, their parents and classroom teachers. In the study, the classroom teacher and parents. The data of the study have been gathered through observation. The observations are supported with the data from the interviews with the teacher, parents and students; fieldnotes and documents. Observation data and semi-structured interview data have been gathered through video recording and tape recording, respectively. The observation data and fieldnotes; and semi-structured interview data obtained from the study are analyzed through induction analysis and deductive analysis, respectively. The documents are considered to be the supportive data for the study. Three themes have been obtained from the data of the study as the peer collaboration; peer teaching among students and the attitude of the teacher who provides adult support towards peer collaboration. Certain results based on the research findings are as the following: •The students have performed peer collaboration in the form of helping each other most frequently. The peer collaboration which occurred either on request for help or without asking enhanced the communication among peers. •The students have found and helped their peers correct the mistakes in reading and writing within the scope of peer collaboration which occurred in the form of addressing a peer's mistakes.•Students have done the early reading and writing activities with their peers. In this form of peer collaboration, the students interacted with the students whom they consider to be close to themselves. •The students have interacted with each other observing the activities which were done by their friends. The peers observed the others' activities in order to compare themselves with their peers or when they really had difficulty. •The students have completed the assigned activities within the scope of the early reading and writing teaching by discussing and sharing their knowledge. They reconsidered the subjects which they misknew in consequence of their interactions with the peers. •The students have shared their belongings after and before literacy activities. This played an important role in preparing for the assigned tasks and taking responsibility in learning. •The students have performed peer collaboration bringing forward suggestions to each other in the activities. Among them were the providing additional information and suggestions on how different the shared activities could be performed.•In the study, within the scope of reading and writing of peer collaboration, the students have performed such activities as trying to read the written materials and correcting the mistakes done in dictation activities. •During the breaks, the students have performed such activities as getting their friends to read what they wrote on the board in breaks, expressing the mistakes in the words and taking the teacher role to get their friend to read and write on the board. •During the study, competitive and conflictive manners which prevent peer collaboration have occurred as well. The peers competed with each other in certain literacy activities. Moreover, sometimes, they were in disagreement and quarreled when in interaction. •Interactions based on peer teaching have occurred among peers. The peers with different levels performed peer learning and gained learning experience. Within the peer learning, the classroom teacher made some students with sufficient literacy level to take teacher role. •In the study, the classroom teacher did not include the activities which encouraged peer collaboration while he provided an efficient adult support. •The adult support in literacy teaching has been provided by the parents in home environment. They provided adult support helping the students with their homework.Key Words: Peer Collaboration, Early Reading and Writing Teaching, Sound-BasedClause Method, Turkish, Primary Education