Zihin yetersizliği olan ortaokul öğrencilerinin bulunduğu bir sınıfta öğretim etkinliklerinin teknoloji desteği ile geliştirilmesi: Bir eylem araştırması

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı, zihin yetersizliği olan ortaokul öğrencilerinin bulunduğu bir sınıfta Fen ve Teknoloji dersinin maddeyi tanıyalım isimli ünitesine ilişkin teknoloji destekli öğretim etkinliklerinin geliştirilmesi ve uygulanmasıdır. Araştırmanın katılımcıları, resmi bir özel eğitim ortaokulunda eğitim alan altıncı sınıf hafif düzeyde zihin yetersizliği olan 11 öğrenci, öğrencilerin aileleri, iki zihin engelliler sınıf öğretmeni, geçerlik komitesi üyeleri, tez izleme komitesi üyeleri ile araştırmacıdır.Eylem araştırması olarak desenlenen araştırma, `Durum Saptama`, `Uygulama` ve `İzleme` olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Durum saptama sürecinde, öğrenci özellikleri ve gereksinimleri, öğretmenlerin ders etkinliklerindeki teknoloji kullanımları ile teknoloji kullanımında karşılaşılan sorunlar betimlenmiştir. Elde edilen bu veriler doğrultusunda uygulama sürecinde Fen ve Teknoloji dersine teknoloji entegrasyonu sağlanarak, öğretim etkinlikleri planlanmış ve uygulanmıştır. İzleme sürecinde ise, öğretmenlerin ve öğrencilerin uygulama sonrasındaki öğretim etkinlikleri gözlenmiştir.Araştırma verileri, görüntü kayıtları, saha notları, araştırmacı günlüğü, günlük ders planları, geçerlik komitesi toplantı kararları, öğretmenler ile yapılan yansıtma ve birlikte planlama toplantısı kararları, yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış görüşmeler, süreç ürünleri, ölçüt bağımlı test, kontrol listeleri ve resmi belgelerden elde edilmiştir. Veriler, araştırma sürecinde ve sonunda elde edilerek nitel veri analizi teknikleri ile analiz edilmiştir. Elde edilen veriler; geçerlik komitesi tarafından düzenli olarak incelenmiş, gerçekleştirilen analizler sonucunda oluşturulan temalar yine geçerlik komitesi tarafından irdelenmiştir.Uygulamada, Fen ve Teknoloji dersinin maddeyi tanıyalım ünitesi ele alınarak teknolojinin entegrasyon süreci incelenmiş, bu süreçte karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları betimlenmiştir. Entegrasyon sürecinde sınıfa etkileşimli tahta yerleştirilmiş ve her öğrenciye tablet sağlanmıştır. Bu süreçte, zihin yetersizliği olan öğrencilerin kullanabileceği, evrensel tasarım ilkelerine uygun içeriklerin olmaması karşılaşılan en önemli sorun olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda zihin yetersizliği olan öğrencilerin diz üstü bilgisayar, tablet bilgisayar ve etkileşimli tahta gibi birçok araçta kullanabilecekleri web tabanlı bir yazılım geliştirilmiştir. Teknoloji destekli öğretim etkinliklerinde, olumlu sınıf iklimini yaratmanın teknoloji entegrasyonunda önemli bir aşama olduğu belirlenmiştir. Farklı düzeylerde öğrencilerin yer aldığı sınıfta, teknolojinin öğretim etkinliklerinin öğrenci düzeylerine göre planlanmasına ve sınıfta uygulanmasına fırsatlar yarattığı, bir başka ifade ile teknolojinin farklılaştırılmış öğretim etkinliklerinin gerçekleştirilmesine olanak sağladığı görülmüştür.Teknoloji aracılığıyla sunulan öğretimin öğrencilerin konuyu öğrenmelerinde olumlu katkılar sağladığı belirlenmiştir. Bununla birlikte, öğrencilerin öğrenilen bilgileri genellemesinde ve günlük yaşama aktarmasında gelişmeler kaydettiği görülmüştür. Teknoloji destekli öğretim etkinliklerinin öğrencilerin motivasyonunu ve derse katılımlarını artırdığı, akranları ile işbirliğini geliştirdiği belirlenmiştir. Teknolojinin zihin yetersizliği olan öğrencilerin yalnızca akademik becerilerine katkılarının olmadığı, olumlu davranışlar kazanmalarına da katkılar sağladığı görülmüştür. Uygulamadan sonra yapılan izlemede öğrencilerin öğretmenlerinin yönelttiği soruları yanıtlayabildikleri, uygulamada öğretimi yapılan konuların kalıcı olduğu gözlenmiştir.Öğretmenler, araştırmanın kendileri için çok faydalı olduğunu belirterek, sınıfa yerleştirilen teknolojik araçların hangi etkinlikte, nasıl kullanılacağını öğrendiklerini ifade etmişlerdir. Aileler, çocuklarının araştırma kapsamında öğrendikleri bilgileri günlük yaşama aktardıklarını ve çocuklarının bu performanslarının kendilerini hem şaşırttığını hem de mutlu ettiğini ifade etmişlerdir.Sonuç olarak bu araştırmada, teknoloji destekli öğretim etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarılarına önemli katkılar sağladığı görülmektedir. Bunun yanısıra yapılan görüşmelerde, öğretmenler ve aileler tarafından teknoloji destekli öğretim etkinliklerinin öğrencilerin sosyal becerilerine ve bağımsız yaşam becerilerine katkılarının da olduğu belirtilmektedir.Anahtar Kelimeler: Zihin yetersizliği, öğretim teknolojisi, yardımcı teknoloji, öğrenmede evrensel tasarım, zihin yetersizliği olan öğrencilere fen eğitimi

The general purpose of this study is developing and implementing technology supported instructional activities of `Matter` which is a unit of Science and Technology course in a class of middle school students with intellectual disability. The research participants are 11 sixth grade students with mild intellectual disability attending an official special education middle school, their parents, two teachers, validity committee members, dissertation supervisory committee members, and the researcher.The research was designed as an action research carried out in three stages: `Determining the situation`, `Implementation`, and `Monitoring`. In the first stage (i.e. determining the situation), the students' characteristics and needs, the teachers' use of technology in instructional activities, and the challenges faced in use of technology were described. Based on the results obtained in this stage, technologies were integrated into the science and technology curriculum, and technology-supported instructioanal activities were planned and implemented in the second stage (i.e. implementation). In the third stage (i.e. monitoring), the insturctional activities in which the teachers and the students engaged in after the stage of implementation were observed.The research data were obtained from video recordings, field notes, researcher's diaries, daily lesson plans, the meeting records of the validity committee, the decisions made in the reflection and collective planning meetings made with the teachers, semi-structured and unstructured interviews, artifacts, criterion referenced test, check lists, and official documents. The data were collected during and at the end of the research process and analyzed through qualitative data analysis techniques. The obtained data were regularly examined by the validity committee. The themes formed based on the analysis results were also examined by the validity committee.The process of integration of technology was examined on the basis of a unit covered in the science and technology course. The challenges faced and the solutions to them were described. In the process of integration, an interactive board was put in the classroom, and every student was provided with a tablet computer. The most important problem faced was lack of contents designed according to universal design principles that can be used by students with intellectual disability. Accordingly, web-based software which can be used by students with intellectual disability on many tools such as laptop computer, tablet computer, and interactive board was developed. It was found out that creating a positive classroom climate is an important stage in the integration of technology for technology-supported teaching activities. It was seen that technology allowed planning and implementing instructional activities in accordance with the students' levels (i.e. carrying out differentiated instructional activities) in the classrooms involving students with different levels.It was determined that the instruction presented through technology made positive contributions to the learning of subjects by the students. In addition, the students learning through technology made a progress in generalizing the knowledge they acquired and transferring such knowledge to the daily life. It was realized that technology-supported instructional activities increased the students' motivation and participation in class and improved their collaboration with their peers. It was understood that technology contributed to not only the academic skills of the students with intellectual disability but also their acquisition of positive behaviors. In the stage of monitoring, it was observed that the students were able to answer the questions asked by their teacher. In other words, the subject taught in the stage of implementation was learned permanently.The teachers stated that the research was very beneficial to them and they learned the way and in which activities the technological tools put in the classroom would be used. The parents told that their children transferred the knowledge they acquired in the research process to the daily life, which both surprised and made them happy.To conclude, it was seen that technology-supported instructional activities contribute the academic achievement. Besides, teachers and parents indicated that teachnology based instructional acitivities improves social skills and independent living skills of students.Key Words: Intellectual disability, instructional technology, assistive technology, universal design for learning, science education of students with intellectual disability