Gelişimsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinin sosyal destek ve öz yeterlik düzeyleri ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı; erken çocukluk döneminde bulunan (0-6 yaş) ve gelişimsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinin algıladıkları sosyal destek düzeyleri, öz yeterlik düzeyleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve bu ilişkinin yordayıcı olabilecek değişkenlerini belirlemektir.Araştırmanın çalışma grubunu, Eskişehir ve Zonguldak illerinde yaşayan ve Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile bir üniversite bünyesindeki araştırma ve uygulama merkezine devam etmekte olan erken çocukluk döneminde bulunan gelişimsel yetersizlik tanısı olan çocukların 225 ebeveyni oluşturmaktadır. Katılımcıların 139'unun kadınlar, 86'sını ise erkekler oluşturmaktadır. Araştırmada gelişimsel yetersizliği olan çocuklara ve ebeveynlerine ait kişisel bilgileri elde etmek üzere, araştırmacı tarafından geliştirilen `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Ebeveynlerin algıladıkları sosyal destek düzeyi `Yenilenmiş Ana Baba Sosyal Destek Ölçeği/YASDÖ` kullanılarak ölçülmüştür. Ebeveynlerin öz yeterlikleriyle ilgili algılarını belirlemek üzere; `Ebeveyn Öz Yeterlik Ölçeği Türkçe Versiyonu/EÖYÖ-TV` kullanılmıştır. Son olarak ebeveynlerin yaşam doyum düzeyleri `Yaşam Doyum Ölçeği/YDÖ` kullanılarak belirlenmiştir.Araştırmanın sonucunda, ebeveynlerin algıladıkları sosyal destek ve bu destekten memnuniyet düzeyleri ile gelir düzeyleri arasında düşük düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca, ebeveynlerin öz yeterlik algılarının çocuklarının tanı türlerine farklılaştığı belirlenmiştir. Bununla birlikte, ebeveyn öz yeterliği ve sosyal destek değişkenleri ile ebeveynlerin yaşam doyumu puanları arasında yüksek düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İki değişkenin birlikte yaşam doyumundaki toplam varyansın önemli bir bölümünü açıkladığı belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, her iki değişkenin de yaşam doyumu üzerinde önemli (anlamlı) birer yordayıcı olduğu ortaya çıkmıştır. Bulgular tartışılmıştır. Anahtar sözcükler: Gelişimsel yetersizlik, gelişimsel yetersizliği olan çocuğa sahip ebeveynler, sosyal destek, öz yeterlik, ebeveyn öz yeterliği, yaşam doyumu.

The aim of the study is to examine the relationship among the parental social support perceived by parents whose children are in early childhood period and have developmental disability, their self efficacy and life satisfaction level and to define the predictor variables of this relationship.The participants of the study were 225 parents (139 females, 86 males) whose children diognosed with developmental disability. The parents participated in the study live in Eskisehir and Zonguldak and their children continue private special education and rehabilitation centers governed by Ministry of Education, and developmental support unit within a university.`Personel Information Form` developed by the researcher was used to get personel information of the parents in the study and their children with developmental disability. `Parental Social Support Scale` was used to measure the perceived parental social support while perceived parental self efficacy was measured by `Parental Self Efficacy Scale (Turkish Version). Additionally, `Life Satisfaction Scale` was used to measure parental life satisfaction. As a result of study, it is determined that there is a low and meaningful relationship between parents' social support and their satisfaction with this support. Morever, it is stated that parental self efficacy perception varies with children' diagnosis types and their income level.After all, it is concluded that there is a high and meaningful relationship between parents' self efficacy and social support variables and parents' life satisfaction levels. It is indicated that these two variables together predict the significant part of total variance in life satisfaction. As a consequence of analyses, it is came out that both variables are very important predictors for life satisfaction. The findings were discussed. Keywords: Parents of children with developmental disabilities, social support, self-efficacy, life satisfaction.