Otizm spektrum bozukluğu olan çocuğa sahip anne-babalara ev içi güvenlik becerilerinin öğretimi: Karma araştırma

Abstract

Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocukların sınırlı ve tekrarlayıcı davranış özellikleri, duyusal olarak aşırı duyarlılık/duyarsızlık gibi yaşadıkları durumlar onların çevreden gelen tüm uyaranları aynı anda algılayıp yanıt verememelerine ve olabilecek tehlikeleri fark edememelerine neden olmaktadır. OSB olan çocuklar, tehlikelerin bilincinde olmamaları ve çevresel risklere açık olmaları gibi nedenlerle ev kazaları açısından risk grubuna girmektedirler. Bu çalışmada, OSB olan çocukların ve ailelerinin ev içi güvenlik becerilerinin öğretimine ilişkin gereksinimlerinin belirlenmesi ve bu gereksinim doğrultusunda aile eğitim programlarının hazırlanması amaçlanmıştır. Çok aşamalı karma yöntem araştırması olarak planlanan bu çalışma üç aşamadan oluşmaktadır. İlk iki aşama, ailelerin ev içi güvenlik becerilerine ilişkin gereksinimlerinin belirlendiği aşamadır. Son aşamada ise ailelerin gereksinimlerini karşılamak amacıyla bir eğitim programı tasarlanmıştır. Sekizi kontrol ve sekizi deney grubu olmak üzere toplam 16 anne-babayla uygulama süreci gerçekleştirilmiştir. Uygulanan programın etkililiği ön-test son-test kontrol gruplu deneysel desenle gerçekleştirilmiştir. Uygulama aşamasında toplanan nicel veriler, Mann Whitney U ve Wilcoxon İşaret Sıralaması Testi kullanılarak analiz edilmiştir. Deney grubunun grup içerisindeki ön test ile son test puanlarına bakıldığında anlamlı bir farkın olduğu görülmektedir. Uygulama sonrasında gerçekleştirilen odak grup görüşmesinde de aileler ev içi becerilerin öğretimine ilişkin konuları eğlenerek öğrendiklerini, çocuklarına yönelik ev içi güvenlik becerisi öğretim programları hazırlayabildikleri, çocuklarının hakları konusunda savunucu olmaya başladıklarını ve ev içi güvenlik becerilerinin hem kendilerinin hem de çocuklarının yaşamlarında önemli olduğunu bu çalışma sayesinde fark ettiklerini dile getirmişlerdir.

Children with autism spectrum disorder (ASD) are known to experience emotional hypo/hypersensitivity, aside from exhibiting restricted and repetitive behaviors. These behaviors prevent them from perceiving and simultaneously responding to environmental stimuli, meaning that they may not notice potential hazards. Children with ASD are in the risk group for home accidents, being unaware of the hazards, and are therefore open to environmental risks. The present study determines the training requirements of children and parents of children with ASD on home safety skills, and suggests the preparation of a family training program in accordance with their requirements. The present study was designed as an experimental mixed method research, and was conducted in three stages. The first two stages focused on determining the requirements of families related to home safety skills; while the final stage involved the preparation of a training program addressing the individual requirements of families. The study was conducted on a total of 16 parents, eight of which were assigned to the control group and eight assigned to the experimental group. The quantitative data collected during the interventional stage of the study was analyzed using a Mann-Whitney U-test and a Wilcoxon signed-rank test. A significant difference was identified between the pre-test and post-test scores of parents in the experimental group. During the focused group interviews with the parents after the intervention, the parents stated that the in-home skills education had been entertaining, that they gained the ability to prepare education programs related to home safety skills for their children, that they had become advocates regarding the rights of their children, and that they gained an awareness that home safety skills are important for the lives of both themselves and their children.