Biyolojik aktifliği olan bazı benzimidazol türevlerinin sentezi, fiziksel sabitlerinin saptanması ve değerlendirilmeleri

Abstract

O Z E T Bu çalışmada, bazı benzimidazol türevleri sentezlenerek bazı fizikokimyasal parametreleri saptanmış, elde edilen değerlerle kimyasal ve biyolojik aktiflikleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Türevlerin asitlik sabitleri saptanmış, bu arada, elektron çeken sUbstitüentlerin pK değerlerini küçülttüğü, elektron verenlerin ise a büyülttüğü gözlenmiştir. 2- veya 5- ( 6- ) sübstitüe benzimidazol türev leri için ApK değerleriyle 6p değerleri arasında çizilen grafiklerin birer doğru verdiği görülmüş ve her iki seri için de D sabitleri hesap lanmıştır. İkinci konumda bulunan sUbstitüentlerin reaksiyon merkezi üzerine olan etkilerinin, beşinci konumdaki sUbstitüentlerin etkilerin den daha büyük olduğu görülmüştür. Bu etki farklılığı nedeniyle, farklı konumlarda veya birden fazla sübstitüent taşıyan benzimidazol türevleri nin bir ApK - o doğrusunda toplanmadığı gözlenmiştir. Doğrusallığın â sağlanabilmesi için her bir sübstitüentin reaksiyon merkezi üzerine olan bağıl etkisinin hesaplanmasıyla bulunan 6 sabitleri önerilmiştir. 2, 6-D i sübstitüe benzo _ l2-d, 4,5-dJ diimidazol türevleri için ApK ile o. değerleri arasında çok iyi bir korelasyon bulunmuştur. a nes. Benzimidazol çekirdeğinde oluşan bir reaksiyonda sübstitüentetkilerini incelemek üzere, örnek olarak nitrolanma kinetiği incelenmiş ve elektron çeken sübstitüentlerin reaksiyonu yavaşlatıp, elektron veren lerin ise hızlandırdığı gözlenmiştir. İncelenen bütün türevlerin proton- lanmış şekilleriyle nitrolandıkları saptanmıştır. Benzimidazol çekirdeğinde bulunan sübstitüentlerin biyolojik bir sisteme olan etkilerinin incelenmesi amacıyla, bazı türevlerin Lepidium sativum tohumlarının köklerinin büyümesini engelleyici etkileri incelen miş ve bulunan TD,^. değerleriyle log P, ApK ve o değerleri arasında ou a ı doğrusal ilişkilerin varlığı saptanmıştır.

SUMMARY In this work, some benzimidazole derivatives were synthesized and their physicocheraical parameters determined. The relationships between these obtained parameters and chemical and biological activities were studied. The basicity of these derivatives were measured. The effect of electron - donating and electron - withdrawing substituents were found to increase and decrease the basicity of the nucleus respectively. For 2- or &. ( 6- ) substituted benzimidazole derivatives an excellent correlation between ApK and Op was obtaind and o values were calcu- â lated. The effect of substituent on reaction centre at C2 found to be severe comparing to substituent at C~. Because of this changing diffe rence according with the reactivity of substituents it was necessery to determine a 6 _ values to correlate ApK values with O for mono, i a di or three substituted compounds. For 2- and 6- di substituted benzo _ 1,2-d, 4,5-d'J diimidazole deri vatives an excellent correlation between O, and ApK was observed. C3LXC* d To study the effect of substituents on reactions which take place on benzimidazole nucleus the nitrotion was chosen. It was observed kine- tically that the electron - donating groups activate and electron -withdrawing groups deactivate the nitration. All the compounds which their nitration kinetic studied were found to be nitrate via conjugate - acid mechanisms. To be able determine the effect of growth - inhibition of the studied derivatives, the growe rate of Lepidium sativum roots were studied. The obtained TD^ values are found to be correlate with log P, ApK and 6 values nicely.