Frontotemporal lobar dejenerasyon hastalarının sözel akıcılık becerilerinin incelenmesi

Abstract

Toplum yapısının değişmesi, insan ömrünün uzaması ve yaşam şartlarının farklılaşmasıyla birlikte yıkıcı etkileri çok fazla olan demansın da görülme sıklığı artmıştır. Frontotemporal lobar dejenerasyon (FTLD), Alzheimer hastalığından (AH) sonra en sık görülen ve orta yaşta da insanları etkileyen bir hastalıktır.Demansın erken evresinde, çok kullanılan kelimeleri bile hatırlayamama şeklindeki kelime bulma sıkıntısı, dil bozukluklarının temel işaretindendir. Sözel akıcılık testleri, demansta dil ve bilişsel işlemleri değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan testlerdendir.Bu çalışmanın evreni, hasta grubu ve kontrol grubundan oluşmaktadır. Hasta grubunu, Osmangazi Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Demans Polikliniğinde izlenen FTLD tanısı almış ve Standardize Mini Mental Test (SMMT) skorları, 10-26 arasında olan 21 birey oluşturmaktadır. Kontrol grubunu ise herhangi bir nörolojik problemi olmayan gönüllü 21 kişi oluşturmaktadır. Hasta ve kontrol gruplarının yaşları sabitlenmiş ve yaş aralıkları 48 ile 71 arasında değişmektedir. Çalışmanın amacı ise hasta grubu ve kontrol grubunun sözel akıcılık becerilerini niteliksel ve niceliksel olarak incelemek ve gruplar arası farklılıkları ortaya koymaktır. Bu temel amaç yanında, FTLD'nin alt tiplerinden olan, frontotemporal demans (FTD) ve semantik demans (SD) hastalarının sözel akıcılık becerileri de incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Bu araştırma kapsamında fonemik ve semantik sözel akıcılık testleri kullanılmış ve fonemik akıcılık değerlendirme kapsamında 'F-A-S' sesleri ve semantik akıcılık testi için de 'hayvanlar' kategorisi seçilmiştir. Niteliksel analiz kapsamında ise öbekleme ve geçiş yapma becerileri incelenmiştir.Çalışmanın sonucunda, hem fonemik hem de semantik akıcılık testlerinde hasta grubu, kontrol grubuna göre çok daha az kelime üretmiştir. Öbekleme becerileri kapsamında iki grup arasında farklılık görülmemesine karşılık, hasta grubunun geçiş yapma becerisinin belirgin biçimde azalmış olduğu bulgulanmıştır. SD ve FTD hasta grupları arasında semantik akıcılık değerlendirmesinde üretilen toplam kelime bakımından bir fark elde edilmemişken FTD grubu fonemik akıcılık değerlendirmesinde SD hasta grubuna göre çok daha az kelime üretmiştir. Ayrıca SD hastaları fonemik akıcılık değerlendirmesinde semantik akıcılık değerlendirmesine göre çok daha fazla kelime üretmiştir. Bu hasta grubunun semantik akıcılık değerlendirmesindeki geçiş yapma değerleri de fonemik akıcılık değerlendirmesine göre oldukça fazladır. Bunun yanında hasta grubu her iki testte benzer şekilde ve daha az kelime üretmiştir. Hastaların semantik akıcılık değerlendirmesindeki geçiş değerleri de fonemik akıcılık değerlendirmesine göre daha fazladır.

By improving standard of life and extending of lifespan the prevelance of dementia has increased. Frontotemporal lobar degeneration is a progressive dementia which is second common disease after Alzheimer Disease (AD) and affects people in early ages. In the early stages of dementia word-finding difficulties, even names of familiar persons, is basic symptom for language deficit. Verbal fluency tests are extensively used for evaluating language and cognitive functions in dementia.The study group included experimental group and control group. The experimental group consisted 21 individuals who were diagnosed as FTLD in Osmangazi University, Department of Neurology and had 10-26 MMSE scores. Control group consisted of 21 individuals who had not any nuerological or other problems. Ages of experimental group and control group were between 48 and 71. The aim of study is to compare the verbal fluency performances of people with frontotemporal lobar degeneration and normal elderly people. Besides this, the verbal fluency skills of two variants of FTLD, frontotemporal demans (FTD) and semantic demans (SD), were investigated. In this study semantic and phonemic fluency tests were used and 'F-A-S' voices were chosen for phonemic fluency test and 'animal'category were used for the semantic fluency test. Cluster and switching were investigeted for qualitative analysis. As a result of this study, a significant difference has observed in experimental group when compared to the control group in terms of verbal fluency performances. The experimental group could produce less words than the control group. Altough there were no differences between two groups in term of cluster performance, it was observed that the switching skill of experimental group had decreased. When compared FTD and SD groups in term of total words in semantic fluency test, there as no difference between two groups. However in phonemic fluency test FTD group could produce less words than the SD group. Also SD group could switch much more in semantic fluency test than the phonemic fluency test. The switching scores of experimental group were more in the semantic fluency test than in the phonemic fluency test.