Türkçe konuşan tutuk ve akıcı afazililerin farklı cümle tiplerini anlaması ve üretmesi

Abstract

Afazi, Serebro Vasküler Olaylar (SVO) sonucunda beynin belirli bir bölgesinde oluşan lezyona bağlı olarak dili anlama, üretme ya da dilin her iki modalitesinde bozukluğa yol açan bir dil bozukluğudur. Afazi tipleri, lezyonun anatomik yerine, kişilerin sözel çıktılarına ya da hasar sonucunda oluşan işlev kaybına göre farklı şekillerde sınıflandırılabilmektedir. Bu araştırmanın amacı, sözel çıktılarına göre tutuk ve akıcı afazili olarak sınıflandırılmış bireylerin cümle üretim ve anlama becerilerini belirlemek ve aralarındaki farklılıkları ortaya koymaktır. Bu amaçla 11 tutuk, 8 akıcı ve 8 sağlıklı bireyden oluşan katılımcılara, araştırmacı tarafından oluşturulan 66 soruluk cümle üretim testi ve 33 soruluk cümle anlama testi Ocak - Haziran 2015 tarihleri arasında DİLKOM'da terapi almaya devam eden afazili bireylere uygulanmıştır. Testler HELPSS terapi programı setinden esinlenerek oluşturulmuştur. Testler sonucunda elde edilen veriler SPSS 21.0 programında Mann Whitney U testi ile gruplar arasında, Wilcoxon testi ile gruplar içerisinde karşılaştırılmıştır.Değerlendirmeler sonucunda, tutuk afazililerin en iyi anladığı cümleler geçişli bildirim, geçişsiz bildirim ve yerleştirme cümleler; akıcı afazililerin en iyi anladığı cümleler ise geçişli emir, geçişsiz bildirim ve yerleştirme cümleler olarak bulunmuştur. Tutuk afazili bireylerin geçişsiz emir cümleleri ve geçişli bildirim cümlelerini akıcı afazili bireylere göre daha iyi anladığı ve yerleştirme cümleleri akıcı afazililere göre daha iyi ürettiği ortaya konmuş olup, tüm afazililerin en iyi ürettiği ilk üç cümlenin sıralaması farklı olsa da `geçişsiz emir, geçişsiz bildirim ve geçişli bildirim` cümleleri olduğu belirlenmiştir. Tekrarlamanın cümle üretimini kolaylaştırma etkisine bakıldığında ise tutuk afazililerin, geçişli emir cümlesi, geçişsiz bildirim cümlesi, edilgen cümle ve evet – hayır soru cümlelerini öykü içinde duyduklarında daha iyi ürettikleri; akıcı afazilierin ise sadece `evet – hayır soru cümlelerini` daha iyi ürettikleri ortaya konmuştur.

Aphasia is a language disorder, which includes problems in comprehension, production or both components of language due to a Cerebro Vascular Accident (CVA) at a particular location of the left-brain. Aphasia types are classified according to the anatomic part of the lesion, verbal output of the patient or the loss of the function resulted by the damage. The aim of this study is to determine and investigate the differences in production and comprehension skills of the fluent and non-fluent patients.The HELPSS therapy program set inspired the assessment tool. We prepared a 66 brief stories with a picture for sentence production and 33 brief stories with 3 distractive pictures for comprehension. The tool was administered to 11 non-fluent, 8 fluent and 8 non-brain damaged participants between January - June 2015 at DILKOM. The results of the assesments were analyzed on SPSS 21.0 program; Mann Whitney U test was used to compare between group differences and Wilcoxon test to compare within group differences. The results of the assessments showed that non-fluent aphasic patients have a better comprehension than fluent aphasic patients in imperative intransitive, direct and indirect object and a better production in embedded sentences. Of all the sentence types, even though the order of difficulty is a little different, all the aphasic patients are good at imperative intransitives, declarative intransitives and declarative transitives in the sentence production. Due to facilitative effect of delayed repetition, non-fluent aphasic patients produced imperative transitive, declarative intranstive, passsive sentences and yes-no questions better when they heard the mentioned sentence types in the story told; fluent aphasic patients produced only yes-no questions better.