Ajuga postii Briq. ve Ajuga relicta P.H.Davis (Lamiaceae) türleri üzerine farmasötik botanik yönünden araştırmalar

Abstract

Relikt endemik türler olan A. postii Briq. ve A. relicta P. H. Davis'nın morfolojik ve anatomik özellikleri belirlenmiş olup moleküler akrabalık ilişkileri Ribosomal DNA ITS bölgelerinin dizi analizleriyle ortaya konulmuştur. Toplam fenol, flavanoid ve flavanol madde miktar tayinleri ile fenolik bileşiklerin tanımlanması, uçucu yağ analizleri ve antioksidan aktivite araştırmaları yapılmıştır. Bu amaçla çalışılan taksonlar çiçeklenme zamanlarında toplanmış, herbaryum örnekleri ile anatomik çalışmalar için %70'lik alkol içeren materyaller hazırlanmıştır. Bitki örneklerinin kök, gövde ve yaprak kısımlarından alınan enine kesitler mikroskopta Sartur reaktifi ile incelenmiş, tespit edilen anatomik özellikler orijinal fotoğraflarla açıklanmıştır. Miktar tayini ve antioksidan aktivite çalışmaları için bitkilerden hekzan, etil asetat, metanol, %70 metanol ve uçucu yağ balon altı sularından ekstreler hazırlanmıştır. Ekstrelerin toplam fenolik madde miktarları Folin-Ciocaltaeu yöntemi ile belirlenmiş olup en yüksek toplam fenolik madde miktarı A. relicta uçucu yağ balon altı suyunda tespit edilmiştir. Kimyasal bileşik analizleri ise LC/MS ile gerçekleştirilmiştir. Çalışılan ekstrelerin antioksidan aktivite potansiyelleri β-karoten-linoleik asit sisteminde, serbest radikal süpürücü etkileri DPPH• ve ABTS•+ metodları ile belirlenmiştir. Yapılan antioksidan aktivite çalışmalarına göre her üç deneyde de en yüksek değerler A. relicta'nın %70 metanol içeren ekstresinden elde edilmiştir. Uçucu yağların kimyasal içerik belirlenmesine yönelik yapılan çalışmalarda safa yakın bilinmeyen maddeler tespit edilmiştir. Bunların yanında çalışılan türlerin güncel populasyon durumları IUCN kategorileri ile açıklanmıştır.

Ajuga postii and Ajuga relicta, which are relict endemic species, have been studied for morphological and anatomical characteristics, molecular-phylogenetic relationships with ribosomal DNA's ITS regions, total quantifications of phenols, flavonoids and flavanols, identification of the phenolic compounds, antioxidant activities and essential oils. For this purpose, taxa were picked on flowering time, were prepared materials for herbarium and anatomical studies. Cross-sections of roots, stems and leaves were prepared with Sartur reagent. Hexane, ethyl acetate, methanol, 70% methanol and deodorized water extracts of species were used for quantitations and antioxidant activities. Total phenolic content of the extracts was determined with Folin-Ciocalteu method and the highest total phenolic content was on deodorized water of A. relicta. The chemical composition analyses was made with LC / MS. Potential antioxidant activities of the extracts were determined with β-carotene-linoleic acid system; free radical scavenging effects were determined with DPPH • and ABTS • + methods; the highest values were obtained in 70% methanol extract of A. relicta. Pure unknown substances were determined on chemical compositions of essential oils. The current population statuses of the species were described with IUCN categories.