Furniture and household goods in late nineteenth century İstanbul

Abstract

Özet Bu çalışma özellikle ondokuzuncu yüzyıl sonunda İstanbul'da mobilya ve ev eşyalarında bir değişim meydana geldiği öngörüsüne dayanmaktadır. Geç ondokuzuncu yüzyıl özellikle Osmanlı başkenti İstanbul için bir dönüşüm dönemiydi. Modernleşme/batılılaşma hareketleri hız kazanmıştı. Batı sermayesinin Osmanlı pazarına girişi ve artan nüfus sosyal yapıda ve şehirde değişikliklere sebep oldu. Aynı zamanda bu dönüşüm ev döşemesine de yansıdı. Avrupalılar, azınlıklar ve Osmanlı seçkinleri hep birlikte batı tarzı mobilyaların kullanımının yayılmasında önemli rol oynadılar. Anadolu ve Rumeli yakasında, Taksim civarında, ve Boğaz kıyısında yeni semtler gelişirken Beyazıt, Aksaray, Fatih, Üsküdar, Eyüp gibi bazı semtler de değer kaybettiler. Bu dönemde İstanbul'da apartmanlar ve sıra evler gibi yeni bina tipleri de ilk kez görülmeye başlandı, özellikleri ve ortaya çıkış hedefleri geleneksel bina tiplerinden daha farklıydı. Geleneksel Osmanlı evinde oda ve sofa en önemli unsurlardı. Oda, yemek, oturmak ve yatmak gibi farklı işlevler için kullanılmaktaydı. Sedir, minder ve şilte çeşitli tekstil örtülerle birlikte Osmanlı evinin döşenişinde kullanılan başlıca ev eşyalarıydı. Geç ondokuzuncu yüzyılda odanın çok işlevliiik özelliği hem geleneksel ev tiplerinin kullanımında hem de yeni bina tiplerinde değişmeye başladı. Büyük mağazalar, yerel marangozlar ve Mekteb-i Sanayi batı tarzı ev eşyaları ve mobilya kullanımında önemli rol oynadılar. Tüm bu dönüşümler dönemin romanlarına da yansıdı. Romancılar modernleşme/batılılaşma hareketlerine, evlerin döşenişindeki detaylara ve yemek alışkanlıklarındaki değişimlere romanlarında geniş yer verdiler. `Modern yaşam` ve `modern mobilya'' her bir romancı tarafından farklı şekillerde algılandı ve temsil edildi. `Mobilya`, sahibinin yaşam biçiminin ve kültürel birikiminin sembolü olarak görüldü. IV

An abstract of the Thesis of Esra Üstündağ-Selamoğlu for the degree of Master of Arts in the Atatürk Institute to be taken June 2003. Title: FURNITURE AND HOUSEHOLD GOODS IN ISTANBUL AT THE TURN OF THE TWETIETH CENTURY This work proposes that particularly at the end of nineteenth century a change occurred in furniture and household goods in the Ottoman capital city of Istanbul. Modernisation/westernisation movements accelerated. Western capital entering into the Ottoman market and population increases led to changes in the social structure and in the city itself. This transformation was reflected in home furnishings. Europeans, minorities, and elite Ottomans, all together played important roles in the spread of the use of western style furniture. Settlement patterns also began to change. While the new quarters on the Anatolian and Rumelian sides, around Taksim and along the Bosphorus coasts prospered, others, such as Beyazıt, Aksaray, Fatih, Üsküdar, Eyüp, lost value. New building types such as apartments and row houses emerged in this period. Their features were different from those of traditional homes. The room and the sofa were the most important elements in the traditional Ottoman house. The main room, used for eating, living, and sleeping, featured a sedir (sofa), minder (cushion) and şilte (thin mattress) together with various textile covering. In late nineteenth century buildings, the multi-functionality of the room began to change, both in traditional house types and in the new ones. Large stores, local carpenters, and the Mekteb-i Sanayi (Industry School) played important roles in the increased usage of western style household goods and furniture. These transformations are reflected in the novels of the period. Novelists gave a great deal of attention to the modernisation/westernisation movements and describe the the changing houses and eating habits. `Modem life` and `modem furniture` were perceived and represented differently by each of the novelists. `Furniture` was seen to express the life style, and the cultural background of its owners. Ill