Wars outside the war: The social impact of the Second World War on Turkey

Abstract

İkinci Dünya Savaşı'nın toplumsal alanda yarattığı etkiler, sıradan insanların deneyimleri ve sorunları döneme ilişkin literatüre hakim olan siyasal tarih perspektifi nedeniyle pek ilgi çekmedi. Devlet, elitler, makro ekonomik gelişmeler, diplomatik olaylar temel ilgi konusu oldu. Halbuki Türkiye savaşa katılmamasına karşın, insanlar savaştan derin bir biçimde etkilendiler. Ayrıca, savaş yıllarında yüksek siyaset alanının durgun ve sakin olması nedeniyle, kitleler, devletin ve içinde bulundukları sosyoekonomik koşulların karşısında sessiz ve pasif olarak resmedildi. Devlet ve elitler de savaş yıllarının ve savaş sonrasındaki gelişmelerin temel özneleri olarak kurgulandı. Bu tez ilk olarak İkinci Dünya Savaşı'nın küçük köylülük, işçi sınıfı, yoksul insanlar, çocuk ve kadın üzerindeki etkilerinin altını çizmekte ve onların yaşam mücadelelerini hatırlatmaktadır. Tezin diğer bir amacı da savaş yıllarına gündelik yaşam perspektifinden bakarak, insanların, içinde bulundukları koşullara ve devlet politikalarına gündelik yaşam içindeki direnişlerini ve meydan okumalarını göstermektir. Türkiye savaşın dışında kalmasına rağmen insanlar savaştan etkilenmişler ve gündelik yaşam içinde kendi savaşlarını vermişlerdir. Bu anlamda, tez, savaş sonrası ortaya çıkan gelişmelerde, gerek çok partili siyasi yaşama geçişte, gerekse sosyal siyasetin kurumsallaşmasında ve örgütlenmesinde, insanların savaş s. yıllarındaki direnişlerinin ve gündelik yaşam deneyimlerinin hesaba katılması gereğini ileri sürmektedir. Ayrıca, gündelik yaşam perspektifinden bakıldığında, genellikle güçlü bir devlet olarak nitelenen dönemin devletinin savaşın yarattığı koşullar ve insanların direnişleri karşısında sanıldığı kadar güçlü olmadığı görülmektedir. Özetle, bu tez. erken Cumhuriyet döneminde kitlelerin, devlet ve içinde bulundukları koşullarca belirlenen pasif nesneler olduğunu, devletin ve elitlerin ise güçlü ve yegane tarihsel özneler olduğunu iddia eden, kitlelerin yaşam deneyimlerini, seslerini ve direnişlerini dışlayan yaklaşımları tartışmaya açmayı amaçlamaktadır.

The social impact of the Second World War on Turkey has not attracted the attention of scholars because of the politico-historical approach in Turkish historiography, which holds the state, elites, macro-economic developments, and diplomatic events as its focal point. However, although Turkey did not participate in the war, the people were affected by it profoundly. This thesis describes the effects of the war on the small peasants, working class, poor people, children and women. Because the domain of high politics was stable, the state has been regarded as the main actor of the period and in the developments of the post-war era and the people have been regarded as the passive and silent objects of the socio-economic conditions and the state policies. This thesis shows that the people were not passive objects, that they resisted the state policies and socio-economic conditions created by the war. It is argued that their everyday life experiences and resistance should be taken into account in the interpretation of the post-war liberal-turn and institutionalization of the social policy. As for the state, which was called a strong state, the war revealed its weakness in the face of the problems in the social field and social resistance in everyday life. In a nutshell, this thesis opens to question the orientalist conceptualization of the Turkish people as passive objects and the state as strong.