Gender and social policy in Turkey: Positive discrimination or a second-class citizenship

Abstract

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü'nde Yüksek Lisans derecesi içinAzer Kılıç tarafından Eylül 2006'da teslim edilen tezin kısa özetiBaşlık: Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal Politika:Pozitif Ayrımcılık mı, yoksa Kadınlar için İkinci Sınıf Vatandaşlık mı?Bu tez, Türkiye'de sosyal güvenlik ve çalışma hayatına ilişkindüzenlemelerin toplumsal cinsiyet temelindeki uygulamalarını incelemektedir.Mevzuatta görülen normatif değişikliklere ve siyasi seçkinlerin yasama sürecindekiilgili söylemlerine odaklanarak söz konusu cinsiyetlendirilmiş politikaların modernTürkiye tarihi boyunca gelişiminin izi sürülmektedir. Tez, bu politika ve söylemlerinişaret ettiği toplumsal cinsiyet rolleri, aile yapısı, ebeveyn sorumluluğu, cinsiyetedayalı iş bölümü vb. üzerine kavramlara ve varsayımlara bakarak söz konusupolitikaların temelindeki toplumsal cinsiyet norm ve ilişkilerini incelemeyiamaçlamaktadır. Bu tahlil tezin temel sorusu etrafında şekillenmektedir: kadınlarasağlanan söz konusu özel haklar ve ?korumalar? belirli ihtiyaçları karşılamaya vedezavantajları telafi etmeye yönelik ve dolayısıyla kadınların topluma eşit katılımınıkolaylaştıracak bir pozitif ayrımcılık örneği midir; yoksa, ihtiyaçlarıcinsiyetlendirerek tanımlayan ve toplumsal cinsiyet adaletsizliklerini yaratantemeldeki toplumsal cinsiyet norm ve ilişkilerini güçlendirmekte ve kadınlar içinikinci sınıf bir vatandaşlığa mı yol açmaktadır? Sonuç itibariyle, söylemlerinçeşitliliğine ve politika alanının genişliğine rağmen, bunların temelindeki hakimvarsayım ve ilkelerin kadınları özel korumaya ve ihsana ihtiyaç duyan, nispeten zayıfve savunmasız bir grup olarak temsil ettiği ve onları ?muhtaç? olarak damgaladığıgörülmektedir. Düzenlemeler kadınları geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinehapsedip, aileye bağımlılığı ve gerek ev içinde gerekse emek piyasasında cinsiyetedayalı iş bölümünü güçlendirmeye yöneliktir. Öte yandan, son dönemde mevcuttoplumsal cinsiyet ilişkilerinin dönüştürülmesi açısından umut verici olarakdeğerlendirilebilecek bir takım normatif değişiklikler de gözlemlenmektedir.

An abstract of the thesis of Azer Kılıç for the degree of Master of Arts fromthe Ataturk Institute for Modern Turkish History to be taken September 2006Title: Gender and Social Policy in Turkey:Positive Discrimination or a Second-Class Female Citizenship?This thesis examines the gender-specific provisions of social security andlabor legislations in Turkey. The development of the gendered policies in question istraced back through the modern history of Turkey, focusing on normativeamendments in the legislation and the related discourses of the policy-making eliteson the base of parliamentary discussions. The thesis aims to explore the gendernorms and relations which are embedded in the policies pointing at theconceptualizations and assumptions on gender roles, family structure, parentalresponsibility, sexual division of labor, etc. signified by the policies and discourses.This analysis revolves around the main question of the thesis, that is, whether thespecific benefits and ?protections? provided to women mean a positivediscrimination to satisfy specific needs and to compensate disadvantages and so, tofacilitate women?s equal participation in society, or they reinforce the underlyinggender norms and relations which define needs in gendered terms and create genderinjustice, leading to a second-class citizenship for women. Despite the variety ofdiscourses and policy-areas, the thesis argues that the underlying commonassumptions and principles represent women as a weaker, vulnerable group in needof special protection and largesse, stigmatizing them as ?the destitute.? Theregulations reinforce the conditions of familial dependency and the gendereddivision of labor both in the domestic sphere and paid employment, confiningwomen to traditional gender roles. However, recently some normative changes alsohave been observed in the policies, which can be interpreted as promising for thetransformation of existing gender relations.