Invited sojourners: A survey of the translations into Turkish of non-fiction left books between 1960 and 1971

Abstract

Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Enstitüsü'nde Yüksek Lisans Derecesi içinErkal Ünal tarafından Ağustos 2006'da teslim edilen tezin kısa özetiBaşlık: Davetli Misafirler: 1960 ile 1971 Arasında Türkçeye Çevrilen, KurgusalNitelikte Olmayan Sol Kitaplara Dair Bir İncelemeFarklılık merkezli teorilerin yön verdiği çeviri metaforu ve yaklaşımlarınıneleştirisiyle yola çıkan bu tez, söz konusu olumsuzlayıcı eleştiriyi içkin bir yolaçevirerek işe başlıyor. Bu çalışma, ?başka?larından öğrenerek ?kendimizdeki?farklılıkları keşfetme ve başkalarıyla olan ortaklıklarımızı anlama çabasıyla ütopikbir uç verebilecek bir başka çeviri metaforunu, bir diğer deyişle solenternasyonalizmi, bu idealin bir tür somut temsili olarak görülebilecek kurgusalolmayan sol kitap çevirileri çerçevesinde, 1960 ila 1971 yılları arasında odağa almayıamaçlıyor. 30'lu yılları dışarıda bırakırsak, Cumhuriyet tarihinin 60'lara kadar geçendöneminde seyrek bir seyir izleyen sol çeviri kitaplar, 1961 Anayasası'yla açılankapıya varıp uluslararası devingenliğin ve ülkedeki toplumsal mücadelelerintetiklemesiyle, solun geçmiş tarihi açısından bakıldığında niceliksel bir artışageçmişti. Bu minvalde, ilk olarak erken Cumhuriyet dönemindeki sol harekettarafından üretilmiş çeviri kitaplar gözden geçiriliyor. Ardından, 60'lı yıllardaki solçeviri kitaplar niceliksel bir betimlemeye tabi tutuluyor. Bu iki genel bakışınsonrasında ise, önce mevcut çeviri literatürünün ana hatları ürün ve sorunsal odaklıbir çerçeve içinde eleştirel bir şekilde inceleniyor. Daha sonra ise dönemin siyasikümelenmelerinde temsil bulamayarak kanon dışına itilen siyasi hareketlerin vesiyasi gündemin gitgide arka sıralarına düşmüş olan sanat eleştirisinin kaynaklarıserimleniyor. Onyılın ilk yarısında ?yerlilik? odaklı bazı teorik tartışmalara esinvermiş, ya da katkıda bulunmuş muhalif çeviri faaliyetlerinin, yıllar ilerledikçe siyasistrateji sorunları ve model arayışlarına giderek dolaysızca bağımlı kılındığışeklindeki bir eğilime işaret eden bu tez, müphem niteliğinin altı sıklıkla çizilençevirinin entelektüel açıdan kapatıcı etkisinin dönemin sonunda genel olarak ağırbasmaya başladığı gözlemini öne sürerek sona eriyor.iv

An abstract of of the thesis of Erkal Ünal for the degree of Master of Arts from theAtaturk Institute for Modern Turkish History to be taken August 2006Title: Invited Sojourners: A Survey of the Translations into Turkish of Non-FictionLeft Books between 1960 and 1971Faring forth by critiquing those metaphors of and approaches to translationwhich are orientated by difference-centred theories, this thesis starts by turning thisnegating critique into an immanent path. The present study focuses on anothermetaphor of translation which may have a utopian blossom with an endeavour tolearn from ?others? in order to explore the alterity in ?ourselves? and also tocomprehend the commonalities that we have with others, in terms of the translationof non-fiction left books between 1960 and 1971, which can be seen as a certainconcrete representation of such an ideal. If we leave aside the 1930s, left books weretranslated tenously in the early Republican history until the 1960s. But when the doorwas opened with the 1961 Constitution and the stimulation of internationaldynamism and internal social struggles emerged, the rate of production of such booksbegan to escalate when compared with the past history of the Left in Turkey. In thisdirection, first of all, the translated books that were produced by the left movement inthe early Republican period are browsed. Then the left books that were translated inthe 1960s are subjected to a quantitative description. Following these two overviews,the contours of the translated literature are examined critically in terms of a productand problematic based framework. What are exposed afterwards are the sources ofthe political movements that could not find a representation among the politicalconfigurations of the time and accordingly were excluded from the canon, and alsoart criticism which increasingly was scaled down to the back of the politicalagenda.This thesis points at a tendency for the dissident translation activities toinspire or contribute to some theoretical debates revolving around ?nativity? in thefirst part of the decade, but also indicates a proclivity for a direct subordination toproblems of political strategy and search for models in the following years. Thestudy comes to an end by putting forward the observation that the intellectuallyocclusive effect of translation, whose ambiguous character has been frequentlyemphasised throughout the whole thesis, began to generally overbalance at the end ofthe period.iii