Prince Sabahattin (1878-1948)and his place in Ottoman intellectual development

Abstract

Bu tez Prens Sabahattin'in Tanzimat ile başlayan Osmanlı entellektüel gelişimindekiyerini incelemektedir. Bir liberal olarak siyasetteki duruşuna ve sosyal bilimlerdekiyerine göre bir aydın olarak ele alınmıştır. Liberalizmin ana maddeleri olan adem-imerkeziyet ve şahsi teşebbüse inanarak İngiliz sistemiyle yakından ilgilendiği içinPrens Sabahattin kendi zamanında anlaşılamamış bir aydındır. Siyasette aktif olarakyer almamasına karşın düşünceleri liberal bir muhalefet partisi (Ahrar) oluşturmuştur.Sabahattin'in asıl etkisi, toplumun gelişimi için yukarıdan uygulanan ihraç edilmişreformların yerine, kişisel gelişimi savunmasıdır. Fransız sosyolog Le Play'denetkilenerek yönetim biçimi, eğitim ve köy gelişimi gibi sosyal problemlere çözümaramış ve Meslek-i İçtimai programıyla Osmanlı aydınları arasında ilk defa sistemlibir program uygulamıştır. Anglo-Sakson sisteminin üstünlüğünü savunduğuprogramında, tecemmüi (komuniter) yerine infiradi (ferdiyetçi) toplum yapısınıbenimsemiş ve aile ve toplum ilişkileri yerine bireysel gelişimi ön planda tutan İngilizeğitim sisteminin önemini vurgulamıştır. Prens Sabahattin köylerin gelişimini gözönünde tutan ve programında bunu da kapsayan ilk aydın olduğu için 1940lardagelişen Köy Enstitülerinin oluşumu Prens Sabahattin'e kadar getirilebilir. MahmudCelaleddin Paşa ve II. Abdülhamid'in kız kardeşi Seniha Sultan'ın oğlu olarakkendisinin Osmanlı toplumuna mesafesi gözden kaçırılamaz, fakat çağdaşlarına göresosyal programı kalıcı ve ileri görüşlü olması sebebiyle Prens Sabahattin,Osmanlı/Türk siyasetinde ve sosyal bilimlerinde iz bırakmıştır.

This thesis examines Prince Sabahattin?s place in Ottoman intellectual developmentthat started to flourish in Tanzimat era. Prince Sabahattin is portrayed with hisintellectual capacity, besides his stance in politics as a liberal and his lead in socialsciences. As an intellectual, Prince Sabahattin was misunderstood in his own perioddue to his close association to Anglo-Saxon system with decentralization and privateinitiative issues that were pillars of liberalism. Although he did not involve activelyin politics, he influenced the formation of opposition party, Ahrar (Liberal Party).But his main impact was putting individual development to the core for theadvancement of the society, which, according to him, was possible only by innerdynamics, rather than applying top-down reforms. For this, he outlined a socialprogram, Meslek-i İçtimai (Profession of Sociology), which was the first attempt tolook for the solutions of social problems, like administration, education and villagedevelopment in a systematic way that he learned from the French sociologist, Le Play.In this program, which was shaped around the belief in the superiority of Anglo-Saxon system, he emphasized the importance of individualistic form of society, ratherthan communitarian one and put the British type of education to the core, which ledthe prospering of individual by himself rather than kinship ties or community bondsfor the advancement of society. The Village Institutes of the 1940s could be tracedback him, since he was the first one to mention the importance of villagedevelopment, which became one of the main issues in 1940s. Although his lack ofknowledge of Ottoman society could not be ignored because of his belonging to theOttoman dynasty, as a son of Mahmud Celaleddin Paşa and Seniha Sultan(Abdulhamid II?s sister), compared to his contemporaries, his program was apermanent and a projectionist one, which left an imprint in both Turkish politics andsocial sciences.