System crisis and theater in the Ottoman Empire: Representation of the late Ottoman system crisism in teatrical plays

Abstract

Bu çalışmada `sanatsal gerçeklik` kavramından hareketle, 19. yüzyılın sonunda kaleme alınmış iki tiyatro oyununun analitik bir okumaya tabi tutulması amaçlanmaktadır. Çalışma esnasından Habermasın `sistem krizi` teorisinden yararlanarak bu oyunlarda temsil edilen dünyayı `kriz` bağlamında ele almak hedeflenmektedir.Çalışmaya ilk olarak 18. yüzyılın liberal düşünürlerinden başlayıp, Karl Marks ve Talcott Parson'un fikirlerini özgün bir bağlamda sentezleyen Alman sosyolog ve düşünür Jürgen Habermas'a kadar ulaşan süreçte `sistem krizi` olarak adlandırılan olgunun nasıl anlamlandırıldığının bir özetini sunarak başlayacağız. Ardından . yüzyıl Osmanlı tarihini bu perspektien yeniden okumaya dair bir öneri yapacağız.İkinci olarak tarih ve edebiyat arasındaki ilişkiyi kavramsallaştırmayı ve tarihsel değer taşıyan edebi metinler üzerinde çalışırken çalışmanın sınırlarını nasıl çizmemiz gerektiğini tartışacağız. Daha sonra . yüzyılda Osmanlı'da tiyatro ortamı ve oyun yazımı faaliyetlerine genel bir bakış atmayı deneyeceğiz.Son olarak, iki ilginç tiyatro oyunu metnine yakın okuma yapmayı deneyeceğiz. Dördüncü bölümde Şemsettin Sami'nin Gave piyesini inceleyecek ve yazarın politik fikirleri ve Osmanlının geleceğini kurtarmaya dönük önerilerinin oyun içerisinde nasıl temsil edildiğini anlamayı; beşinci bölümde ise Hagop Baronyan'ın Haşmetlü Dilenciler adlı oyununu değerlendirerek Osmanlının yaşadığı sistem krizinin Osmanlı Ermeni toplumu üzerinde yarattığı yıkıcı etkinin oyuna nasıl yansıdığını tespit etmeyi deneyeceğiz.

In this paper, the term `artistic truth` is a starting point for studying the past through two works of literature; two theater plays written in late nineteenth century in order to get a multifaceted picture of the time. In this analytical reading, the Habermasian perspective of `system crisis` provides us a useful basis from which to give meaning to world presented in these plays.First, I will start with a summary of general theories on the phenomena of `system crisis,` from liberal thinkers of late eighteenth century to German sociologist and philosopher Jürgen Habermas, who produces his own ap-proach from a synthesis of the theories of Karl Marx and Talcott Parson. Consequently, I will create a new approach to the nineteenth century Otto-man history from his perspective.Second, I will conceptualize the interrelation between history and litera-ture and draw the borderlines of my approach for the study of historical, literary texts. Aer that, I will present a general view of nineteenth century theater and play-writing activities.Lastly, I will focus on two interesting theatrical plays. In the fourth chap-ter, I will analyze Şemsettin Sami's Gave and to put forth his political vision and advice to save the empire from a systemic crisis. In the fih chap-ter, I will take Hagop Baronian's The Honorable Baggers into consider-ation to disclose the playwright's view about the destructive effects of the Ottoman system crisis on the Armenian community living in Istanbul.