A Study on the evaluation of Turkish free zones

Abstract

ÖZET: Bulundukları Ülkelerin birer kısımları olmakla beraber o ülkelerin gümrük sınırları dışında kalan ve dış ticaret ile ilgili yasa ve mevzuatların tamamının veya bir kısmının uygulanmadıkları bölgeler olarak tanımlanan serbest bölgeler hızlı bir şekilde yayılmaktadırlar. Bu hızlı yayılmanın nedeni, bu ülkelerin birtakım amaçları gelişmekte olan ülkeler açışından gerçekleştirmede önemli bir rol oynadıkları inancıdır. Bu amaçlar daha fazla yabancı sermaye çekerek ülkedeki yabancı sermaye miktarını artırmak, geri kalmış bölgeleri kalkındırmak, yeni is olanakları yaratarak işsizliği azaltmak, ihracat` artışlarıyla ödemeler dengesine katkıda bulunmak ve teknoloji transferini gerçekleştirmek şeklinde özetlenebilir. Serbest bölgeler, yasal alt yapılarına göre açık veya kapalı serbest bölgeler, işlevlerine göre serbest ticaret ve ihracat ; işlem merkezleri, kapladıkları alanlara göre serbest limanlar ve serbest şehirler ve kuruluş amaçlarına göre kuzey tipi ve güney tipi serbest bölgeler olmak üzere değişik açılardan sınıflandırılırlar. Serbest bölgelerin bugünkü gibi olmamakla beraber ilk ortaya çıkışları feodalitenin yıkılıp ulusal devletlerin kurulması ile ekonomik yönden belirli bir güce sahip olan bazı şehirlere kısmi bağımsızlık verilmesiyle olmuştur. 204 Hodern anlamda ilk serbest ticaret bölgeleri 16. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkmış ve dünyaya yayılmışlard ır. ihracat işlem merkezleri ise 1960'larda ortaya çıkmış ve sayıları 1970'lerde gelişmekte olan ülkelerde hızlı bir şekilde artmıştır. Türkiye'de ilk serbest bölge kurma teşebbüsü 1927'd e istanbul'da gerçekleştirilmiştir. Ancak, bu bölge açılışını izleyen kisa bir süre içersinde kapanmıştır. 1946 yılında Eminönü'nde gerçekleşmeyen ikinci bir teşebbüsde bulunulmuştur. 19S0'li yularda yeni bir teşebbüs sonucu iskenderun'da bir serbest bölge açılmasına rağmen burası da kısa bir süre sonra yine kapanmıştır. Bugün, Hersin ve Antalya serbest bölgeleri faaliyete geçmiş, Yumurtalık ve Nemrut serbest bölgelerinin açılması için gerekli çalışmalar yapılmaktadır. Serbest bölge kurma amaçlar indan birinin yabancı sermaye çekmek olduğu belirtilmişti. Bunun için yabancı sermayenin hangi kriterlere gore bu bölgelere yatırım yaptıklarının incelenmesi önem kazanmaktadır. Özet olarak, ev sahibi ülkedeki politik ve ekonomik istikrar, serbest bölgelerdeki yabancı yatırımcılara yönelik politikalar, bu bölgelerdeki üretim girdilerinin kalite ve maliyetleri, bürokratik işlemlerin düzeyi gibi faktörler yabancı yatır ımcılar ın bu bölgelerdeki yatırım kararlarını etkilerler. 21Bu çalışmada Türkiye'deki serbest bölgeler yukarıdaki kriterler açısından değerlendirilmiş ve bulunan sonullara göre bu bölgelerin yetersiz olmasalarda yabancı yatı rımcılar ı tatmin etmekten uzak oldukları tesbit edilmiştir. Burada yapıtaşı gereken bu bölgelerin yabancı yat ır ımc ılar in ihtiyaç ve isteklerini giderebilecek şekilde geliştirilmeleri gerektiğidir. 22

ABSTRACT: Free zones, being parts of the countries in which they are * located but. beyond their customs lines and where none or some of the foreign trade laws and legislations is applied, have been spreading very fast since their appearance. The reason of the attractiveness of free zones is the belief that these zones play an importnat role to realize some objectives from the developing countries point of view. These objectives can be summarized as to increase the foreign investment level in the country by attracting more foreign capital, to develop the backward regions, to reduce unemployment by creating new job opportunities, to contribute to tho balance of payments and to realize the transfer of technology. The objectives in the Turkish cases for the establishment of free zones^ is similar to the above. `^ Free zones are classified as open and closed free zones on the basis of their legal statues, free trade and export processing zones on the basis of their functions, free port3 and free cities on the basis of their sizes, and northern type and southern type of free zones on the basis of their establishment purposes.,;^C -, >;»..*,.,; ¦&~'^- Although it is not same as nowadays, the first shapes of the free zones appeared by giving partial independences to some cities which were having certain economic power after the 17abolishaent of the feodal i ty and the foundations of the national states. The first free trade zone applications, as a modern meaning, emerged in Europe in the sixteenth century and they have spread out throughout the world. On the other hand, export processing zone applications appeared in I960' s and their numbers increased rapidly in 1970' s. The first attempt for the establisment of a free zone in Turkey was realized in Istanbul in 1927. The zone, however was closed in a very short time following its opening. The second attempt, which was not realized, was for Eminonu in 1946. As a result of the new attempt in 1950's, a free zone was opened in iskenderun but it wa3 closed after a while, too. Nowadays, the Mersin and Antalya free zones are in activity, and the necessary studies are continuing for the Yumur talik and Nemrut free zones. *** It has been stated that one of the objectives of the establishment of free zones wa3 to attract the foreign capital. Therefore, the examination of the criteria influencing its investment decisions in any free zone becomes very important. As a summary, the political and economical stability in the host country, the.policies toward the foreign investors in free zoness, the quality and costs of the production inputs in these zones, their geographical specifications, the level of bureaucratic formalities, etc. affect the investment decisions in 18these zones» In this study, the free zones in Turkey have been evaluated on the basis of the above criteria and it has been concluded that these zones, in the light of the obtained results, werez far from satisfying the foreign investors although they were not~ insufficient. What should be done is the development of these zones by considering thw wants and needs of the foreign investors. JS*,i ^., »i*»*. ' s *» ¦ < h t 'ff-fytt* ^HtiPfi *>f ?*i 19abolishment of the feudality and the foundations of the national states. The first free trade zone applications, as a modern meaning, emerged in Europe in the sixteenth century and they have spread out throughout the world. On the other hand, export processing zone applications appeared in 1960's and their numbers increased rapidly in 1970's. The first attempt for the establ isment of a free zone in Turkey was realized in Istanbul in 1927. The zone, however was closed in a very short time following its opening. The second attempt which was not realized was for Eminonu in 1946. As a result of the new attempt in 1950' s, a free zone was opened in iskenderun but it was closed after a while, too. Nowadays, the Mersân and Antalya free zones are in activity, and the necessary studies are continuing for the Yumurtalık and Nemrut free zones. It has been stated that one of the objectives of the establishment pf free zones was to attract the foreign capital. Therefore, the examination of the criteria influencing its investment decisions in any free zone becomes very important. As a summary, the political and economical stability in the host country, the policies toward the foreign investors in free zones. the quality and costs of the production inputs in these zones, their geographical specifications, the level of bureaucratic formalities, etc. affect the investment decisions in I 184 these zones. In this study, the free zones In Turkey have boon ovuluutod on the basis, of the above criteria and it has been concluded that these zones, in the light of the obtained results, were far from satisfying the foreign investors although they were not insufficient. What it should be done is the development of these zones by considering the wants and needs of the foreign investors. 19