Health services in the late Ottoman Empire (1827-1914)

Abstract

OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN SON DÖNEMİNDE SAĞLIK Bu çalışma Osmanlı imparatorluğunun son yuzyılındaki sağlık hizmetleri konusunda mevcut İngilizce, Fransızca ve yeni Türkçe yayınların geniş bir araştırmasını sunmaktadır Bu yüzyıl boyunca, Osmanlı tıp camiası gelenekçi ve İslam.kökenli uygulamalardan, biçim ve işlev olarak neredeyse bütünüyle Avrupa İt uygulamalara doğru köktenci bir değişim geçirmiştir Genelde, bu alandaki uygulamaların gelişimine bağlı olarak, merkezi yönetimin, kendi toplumunun sağlığını korumak konusundaki yaklaşımında da değişiklikler meydana gelmiştir. Bu araştırma, bir seri monografi, önemli kişilikler ve gelişen kurumlar bağlamında, imparatorluktaki tıp uygulamalarının batılılaşması yönündeki genel eğilimi kavramaya çalışmaktadır Birinci bölümde, 19 yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu' mm kısa bir demografik görünümü verilmekte ve salgın hastalıklara karşı 19 yüzyıl öncesi tavırların genel bir tartışması yapılmaktadır. ikinci bölüm, doktor, kadın doğum uzmanı eczacı, bakteriyolog ve tıp asistanlarını içeren çeşitli tıp uzmanlarının eğitimlerini ortaya koymaktadır. Buradan hareketle, üçüncü bolüm, İstanbul ve taşradaki sağlık kurumlarını. Osmanlı Kızılay kurumunun kurulmasını, eczacılar ve örgütlerini, karantina ve yalıtım istasyonlarını, tedavi ve aşılama merkezlerini ve son olarak, cephedeki tıp uygulamalarını tartışmaktadır Dördüncü bölümde, kolera, dizanteri, cüzzam sıtma. veba. kuduz, raci humma su çiçeği, frengi, verem, tifo, tifüs gibi salgın hastalıklar ve bunlara karşı savaşımlar anlatılmak tadtrBu çalışmanın önemli Türkçe kaynakları. Tanzimat'tan Cumhuriyete Koruyucu Sağlık Uygulamaları' ( Yıldır im, 1083), Osmanlı imparatorlusunda Saflık Örgütleri ve Sosyal Kuruluşlar` (Akyay,1982), Tıp Tarihi Araştırmaları' (Savcı * Hatemi), Turk Asker Hekimliği Tarihi' (0zbay,1976). Mekteb-i Tıbbiye i Mülkiye' (Unat.19^1). 'Eczacılık Tarihi' (Baytar.1%8) ve Sıhhat Almanakı' (Osman, 1933), yabancı dildeki kaynaklar ise, Etudes sur lepidemie de coleraen 1985 (Mongeri,lS63l. La Peşte dans l'Empire Ottoman 1700-1830' (Pan2ac,1983> 'Routes of Contagion (Siglried,l%3>, Plagues + Peoples' (Mc Neill,197&), Tnfectio' (Werner ve friedrich.1987) ve Harrison's Principles of Internal Medicine (Braunwald et al,19S7) olarak sıralanabilir. Çalışmanın bunu izleyen bolumu, imparatorluğun son yüzyılında Osmanlı toplum sağlığıyla ilgili mevcut yayınlara kapsamlı bir bakış oluşturmaya çalışmaktadır. Bu zaman dilimi 1827'dek.i ilk imparatorluk tıp okulunun kuruluşundan, 1914 yılında 1 DıinyaSavaşı'nın başlamasına kadar olan sureyi kapsar Bu yıldan sonra merkezi sağlık planiamasındaki gelişmeler, yönetimin devleti koruma çabaları ve daha sonra da yeni Türkiye Cumhuriyetinin kurulma çalışmaları dolayısıyla yavaşlamıştır.