Motivation and satisfaction of Turkish emplayees

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, Türk çalışanlarınım işlerindeki tercihlerinin ve her bir iş özelliğinden ne derece tatmin olduklarının saptanmasıdır. Türk çalışanlarının ve işyerlerinin taşıdığı özelliklerin (cinsiyet, iş tipi, sektör tipi, çalışanın yetiştiği çevre, halen çalışılan işyerinde ve iş hayatında geçen süre, aile yaşamında mutluluk, medeni hal, yaş grubu, vasıf seviyesi, gelir seviyesi, eğitim seviyesi organizasyon içindeki kademe) çalışanların işlerindeki tercihlerini ve iş tatminlerini nasıl etkilediği araştırılmıştır. Bu çalışmada 165' in üzerinde kaynak kullanılmıştır. Böylece, aynı alanda çalışmak arzusunda olan araştırmacılara zengin bir kaynakça sağlanmıştır. Yazarın 32 kuruluşda gerçekleştirdiği araştırmasında elde edilen 538 güvenilir anket çalışmada kullanılmak için ayrılmıştır. Bu araştırmada, yeniden düzenlenmiş (değiştirilmiş) haliyde Porter tekniği kullanılmıştır. Bu çalışmada SPSS PC bilgisayar programından yararlanılmıştır. Sıklık testleri ve t-testleri uygulanmıştır. Çalışmanın önemli bulguları aşağıda sıralanmıştır. `îyi ücret` Türk çalışanları için hem en önemli iş özelliğidir hem de en yüksek tatminsizlik kaynağıdır. `İlginç ve zevkli bir görev` (2), `kişinin kendisini işin bir parçası olarak hissetmesi` (3), ve `yapılan işin tam olarak ve adilane takdiri` (4) Türk çalışanlarının sırasıyla ikinci, üçüncü ve dördüncü tercihleridir, (genel eğilim) VI10 iş özelliğinden 8' inde kamu sektörü çalışanları özel sektör çalışanlarından daha yüksek tatminsizliğe maruz kalırken, `iş güvencesi` açısından özel sektör çalışanları daha yüksek tatminsizliğe maruz kalmaktadır. `Yapılan işin tam olarak ve adilane takdiri` hususunda hanımlar, erkeklerden daha yüksek tatminsizlik çekmektedir. `Teknik yardım ve bilginin sağlanması` ile `iyi çalışma koşullarında` küçük firma çalışanları, büyük firma çalışanlarından daha yüksek tatminsizlik sahibidir. `Kişisel problemlere sıcak ilgi ve yardım` konusundaki tatminsizlik ise evlilerde bekarlara kıyasla daha yüksektir. Teknik ve ticari lise mezunları, `yapılan işin tam olarak ve adilane takdiri` ile `terfi ve organizasyon içinde ilerleme` konularında normal lise mezunlarından daha yüksek tatminsizliğe maruz kalmaktadır. 10 iş özelliğinden 7' sinde vasıfsız elemanların vasıflı elemanlardan daha yüksek oranda tatminsiz olduğu görülmektedir. Diğer taraftan 10 iş özelliğinden 9 'unda orta kademe yöneticilerinin, yönetim yetkisi olmayan çalışanlardan daha düşük tatminsizliğe sahip olduğu belirlenmiştir. 10 iş özelliğinden 8' inde istanbul, Ankara ve izmir kökenli çalışanlar, kırsal kökenli çalışanlardan daha düşük tatminsizlik çekmektedir. `iş güvencesi`, 20 yaş ve altı çalışanlar için ileri yaştakilere kıyasla daha önemlidir. Aynı zamanda, bu en genç yaş grubu `iş güvencesi` açısından daha yüksek tatminsizliğe maruz kalmaktadır. Okul öncesi çocuk sahibi olan çalışanlarda `ilginç ve zevkli bir görev` özelliğinin önemi azalır ve `iş güvencesi` onun yerini alır. VIIüniversite mezunları, lise ve altı eğitim alanlardan daha düşük tatminsizlik çekmektedir. Lise ve üniversite mezunları `ilginç ve zevkli bir göreve` daha büyük önem atfederken, ilkokul ve ortaokul mezunları `iş güvencesine` daha çok değer vermektedir. 10 iş özelliğinden 9* unda mavi yakalılar beyaz yakalılardan daha yüksek tatminsizliğe maruz kalmaktadır. Beyaz yakalılar `ilginç ve zevkli bir göreve`, mavi yakalılar ise `iş güvencesine` daha büyük önem adf ederler. Gelir ile iş tatmini arasında pozitif yönlü bir ilişki mevcuttur. En düşük gelir grubu için `iyi çalışma koşulları` ve `iş güvencesi` daha önemliyken, `ilginç ve zevkli bir görev` daha az önemlidir. Yüksek devamsızlık yapanların düşük devamsızlık sahiplerine kıyasla bazı iş özelliklerinden daha yüksek tatminsizlik çektiği tespit edilmiştir. Bu iş özellikleri: `ilginç ve zevkli bir görev`, `iyi çalışma koşulları`, `yapılan işin tam olarak ve adilane takdiri`, `teknik yardım ve bilginin sağlanması` ve `kişisel problemlere sıcak ilgi ve yardım`dır. VIII

ABSTRACT The objective of this study is to explore job preferences and satisfaction levels with each facet of work of Turkish employees. Effects of various characteristics of Turkish employees and their workplaces (such as gender, job type, sector type, background environment, tenure, length of working life, happiness in family life, marital statue, age group, skill level, income level, education level, organization level) on employee satisfaction and job preferences have been searched. More than 165 sources have been used in this study. Thus, it provides a rich bibliography for researchers who want to work in the same area. The author conducted the survey in 32 different organizations. 538 reliable questionnaires have been used in the study. In this research, a modified form of Porter technique has been used. SPSS PC computer programme has been utilized in this study. Frequency and t-test analyses were conducted on the collected data. The major findings of the study are the following. Good wage is found to be both the most important and the most dissatisfied facet of work for Turkish employees. `Interesting and enjoyable work` (2), `to feel as a part of work` (3) and `full and fair appreciation` (4) facets are the second, third and fourth preferences of Turkish employees, respectively (general trend). IllPublic sector employees are found to be more dissatisfied than private sector counterparts in 8 of the 10 facets of work, while private sector employees are more dissatisfied in only `job security` facet of work. Women are statistically more dissatisfied than men in `full and fair appreciation` facet of work. Employees of small firms are more dissatisfied than large firms' employees in `technical help and knowledge` and `good working conditions` facets of work. Married employees are more dissatisfied than unmarried ones in `concern and help to private problems` facet of work. Technical and commercial high school graduates are more dissatisfied than normal high school graduates in `full and fair appreciation` and `promotion and progress` facets of work. Unskilled employees are more dissatisfied than skilled employees in 7 of the 10 facets of work. Middle level managers are less dissatisfied than nonsupervisory personnel in 9 of the 10 facets of work. Istanbul, Ankara and Izmir backgrounded employees are less dissatisfied than rural backgrounded employees in 8 of the 10 facets of work. Job security is more significant for 20 years old and younger employees than older ones. This youngest age group is also statistically more dissatisfied in this facet than older ones. When employees have a preschool child, `interesting and enjoyable work` facet loses its value and `job security` gets its place. Employees who have university diplomas are generally less dissatisfied than lower education groups. High school and university educated employees attribute higher importance to `interesting and IVenjoyable work` facet than lower education groups, while secondary school and down educated employees attribute more significance to `job security`. Blue collar employees are more dissatisfied than white collar employees in 9 of the 10 facets of work. White collar employees attribute a higher value to `interesting and enjoyable work` facet than blue collar ones, while `job security` is more significant for blue collar employees. Level of income is positively related with job satisfaction. For the lowest income group, `good working conditions` and `job security` are more significant, while `interesting and enjoyable work` is less significant. Employees who have higher absence rate are more dissatisfied than less absence groups in `interesting and enjoyable work`, `good working conditions`, `full and fair appreciation`, `technical help and knowledge` and `concern and help to private problems` facets of work. In the last part of the study conclusions and implications for managers, trade unions, employees and researchers are pointed out.