The Village institutes and the Kemalist ideology in the Turkish Republic

Abstract

KISA ÖZET Köy Enstitüleri ve Kemalizm ideolojisi Deniz İlgaz Köy Enstitüleri, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) hükümeti tarafından 17 Nisan 1940 tarihinde, 3803 No.lu Yasa ile kurulmuştur. Ülkenin değişik yörelerinde kurulması hedeflenen 21 Köy Enstitüsü projesi, 1936-37 yıllarından itibaren İlköğretim Genel Müdürü I. Hakkı Tonguç'un inanç ve çabaları doğrultusunda somut bir gelişme göstermiş, kırsal alana Cumhuriyet ilkelerini ve Atatürk inkılaplarını öğretmek ve benimsetmek, köy öğretmeninin yanısıra köyde sağlık, teknik bilgi ve tarımsal üretimin her dalında önder olacak kişiler sağlamayı da hedeflemiştir. Ne var ki, 1947 yılından itibaren, Köy Enstitülerinin yetiştirmekte olduğu bilinçli `taşra aydını` tipi, yerleşik gerici güçlerde tedirginlik yaratmıştır. Bu okullar önce sıradan öğretmen yetiştiren okullara döndürülmüş, 1954 yılında Demokrat Parti iktidarı tarafından ise kapatılmıştır. Bu çalışmada, Köy Enstitülerinde I. Hakkı Tonguç'un köycülük amaç ve ülküsü doğrultusunda uygulanan eğitim felsefesi ve günün en yeni pedagoji ilkelerine uygun özgürlükçü eğitim yöntemleri denemesinin, CHP hükümetinin izlediği Kemalizm ideolojisi ve 1935 Parti Programı doğrultusunda çizilmiş olan milli eğitim hedefleri ile uyumlu/uyumsuz yanları incelenmekte; bu amaçla konu, Köy Enstitülerini kuran ve düzenleyen 3803ve 4274 No.lu Yasalar, Ebedi Şef M. Kemal Atatürk ve Milli Şef I. inönü'nün eğitim ve kalkınma politikalarıyla ilgili konuşmaları, yerii-yabancı birçok tarihçi, bilim adamı ve eğitimcinin Köy Enstitüleri üzerine yazılmış yazı ve açıklamaları ışığında irdelenmektedir. Çalışma, yedi Bölüm oluşturan dört ana ayrıma dayanmaktadır. Birinci, Giriş, Bülümü'nü izleyen İkinci ve Üçüncü Bölümlerde, Kemalizm ideolojisinin belirleyici ana hatları ortaya konulmakta, özellikle milli eğitim hedef ve programı veriler doğrultusunda saptanmaktadır. Dördüncü Bölüm'de, Köy Enstitülerinin kuruluş ve işleyişi, kronolojik ve açıklamalı olarak sunulmakta; Beşinci Bölüm'de ise, I. Hakkı Tonguç'un yetişme ve gelişmesinde, zihinsel biçimlenmesinde etkili olabilecek iç ve dış faktörlere yer verilmekte, özellikle Tonguç'u köye yönelik çabalarında etkilemiş olabilecek Doğu Avrupa'da yaygın köycülük ideolojisi incelenmektedir. Altıncı Bölüm'de, Köy Enstitülerinin ürünleri olarak topluma kazandırılmış olan yeni taşra aydını tipi kişiler verdikleri edebi, bilimsel yapıtları, zihinsel ve davranış özellikleri açısından değerlendirilmektedir. Yedinci, Sonuç Bölümü ile çalışma tamamlanmaktadır.

ABSTRACT The Village Institutes and the Kemalist Ideology Deniz İlgaz The Village Institutes were established by the Republican People's Party (RPP) government on 17 April, 1940, with Law No. 3803, in order to further the Kemalist reforms and eliminate the high rate of illiteracy in the countryside. The 21 Institutes set up in various parts of the country according to the original system devised by I. Hakkı Tongue, the Director of the Department of Primary Education, connected to the Ministry of Education, were turned into regular teacher training schools starting in 1947, and closed down in 1954 by the Democratic Party government. In this study, texts of laws setting up and regulating the Village Institutes, the speeches of M. Kemal Atatürk and I. inönü on educational and developmentalist efforts, and works of various native/foreign historians, political scientists, educators are analyzed in order to explore how the aims, ideals and methods of the Village Institutes (mainly developed by I. Hakkı Tongue) compared and contrasted with those nurtured by Kemalist ideology and perpetuated by the RPP government. The study consists of four major parts covering seven Chapters: Following the Introduction, Chapters Two and Three consist of an appraisal of Kemalist ideology and its national educational policy, to provide a basis to compare how I. Hakkı Tongue's ideals differed from the Kemalist aims. In Chapter Four, the Institutes are presented, descriptively and chronologically, with respect to their establishment and functioning. In Chapter Five, the effort is to analyze the external/Internal ideological influences on I. Hakkı Tonguç, mostly with respect to Eastern European ruralist movements in the 1920's and the 1930's possibly effecting his villagist attempts, plus his intellectual character taking shape according to the educational system he had a chance to study in Germany. In Chapter Six, the output of the Village Institutes is analyzed in order to examine the mental formation of the `new rural intellectuals` as it is manifested in their literary work and other published material. Chapter Seven restates the claims made throughout the study that I. Hakkı Tonguç's humanisl/villagist idealism anticipating a ruralist development program for the Turkish Republic did not fully match the unitarist/centralist and urban-fashioned Westernization project of the ruling elite in the RPP government. vi