Searching for multiple dimensions of self: Self experience in three occupational groups

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, kişinin iş yaşantısından kaynaklanan hayat tarzı ve benlik algısı arasındaki ilişkiyi saptamaktı. Tiyatro oyuncularının meslekleri dolayısıyla yaşadıkları değişken ortam, durum ve rol yaşantıları nedeniyle, daha durağan ve kendi içinde bir bütünlük içerebilecek ortamlarda yaşayan mühendis ve müzisyenlere nazaran, duruma bağlı ve çok benlikli bir benlik deneyimi olduğu varsayıldı. Çalışmada Crary, Pazy ve Wolfe'un (1988) kişi-çevre uyum modelindeki bazı kavramlar karşılaştırma aracı olarak kullanıldı. Araştırma kadm-erkek oranı eşit tutularak, her gruptan dört kişinin katılımı ile gerçekleşti. Bu kişilerle araştırmacı tarafından hazırlanmış yan yapılandırılmış bir konu rehberi yardımıyla görüşüldü. Bulgular nitesiksel çözümleme tarzlarından biri olan içerik çözümlemesine dayalı ifade analizi yöntemiyle değerlendirildi. Tiyatro oyuncularının mesleklerinin, canlandırdıkları karakterler yoluyla bir çoğul benlik algısı kazanmalarına veya benlik zenginliklerini yansıtmalarına yol açtığı görüldü. Böylelikle, diğer iki grupla karşılaştırıldığında kendilerini deneyimsel olarak çok benlikli algıladıkları belirlendi. Duruma bağlı olarak değişme konusunda tiyatro oyuncularının içselleşmiş benlik algılarında değişkenliğin farkında oldukları, mühendislerin ise bu tür bir yaşantısı olmadığı saptandı. Mesleki olarak oyuncularla benzer bir sahne deneyimi yaşayan müzisyenlerin ikiükli bir durumsal benlik değişimi yaşadıkları görüldü. Duruma bağlı ve deneyimsel benlikte yaşanan değişkenlik algılarının, herhangi bir ortama kişinin yüklediği anlamla ilgili olduğu ve bu anlamın kişiye, ortama bağlı veya deneyimsel benlikle ilgili değişken ve içselleşmiş benlik deneyimleri kazandırabileceği görüldü.

ABSTRACT The main purpose of the present study was to investigate the relationship between one's life style stemming from his/her occupation, and his/her self experience. It was hypothesized that theatre actors, because they live in many different and inconsistent contexts with rapid role changes due to their occupational life style, would have more contextual variability and more multiplicity in their self experience in comparison to engineers and musicians who presumably live in more constant and consistent environments. Some dimensions of Crary, Pa2y and Wolfe's (1988) person-environment fit model were used as the means of comparison. The research was carried out with four people from each of three occupational groups holding the male-female proportion equivalent. They were interviewed according to a semi-structured topic guide which was prepared by the investigator. The narrative analysis, which is a qualitative mode of interpretation, showed that theatre actors because of the nature of their occupation that permits them to pluralize themselves through the characters they act or to project the richness of their self experience on to their roles, experience their selves as phenomenally multiple which was not the case for the other two occupational groups. In the case of contextual variability, they displayed a clear awareness of variation in internalized self experience, while engineers did not clearly indicate such awareness. Musicians, because of their similar on stage experience showed at least a duality in their contextual self experience. Variability in contextual and phenomenal self experience was found to be related to the meaning that the person attaches to the particular context, which may enrich accompanying internalized contextual/phenomenal and multiple senses of self. IV