16. yüzyılda bir nazire şairi Sebzi ve nazireleri

Abstract

16. Yüzyılda Bir Nazire Şairi Sebzî ve Nazireleri İbrahim Hakan Karataş (Anahtar kelimeler: Sebzî, Gazel. Nazire. Nazire Mecmu' alan, Dîvân Edebiyatı) 16. yy. şairlerinden Sebzî'nin doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir. 16. yy. başlarında doğmuş ve aynı yy.'ın son çeyreğinde vefat etmiş olması ihtimali kuvvetlidir. İstanbul'un Davut Paşa mahallesindendir. Haliz, imam ve hatiptir. Farsça bilir. Sebzî, Sebzî Hafız ve Sebzî Halîfe diye anılır. Ailesine ve gerçek adına dair bir bilgiye rastlanılmamıştır. Devrinde iyi tanınan bir şairdir. Hemen bütün tezkireler onu övgü dolu ifadelerle zikreder ve sayısız şiirlerinden ve bir dîvânından bahsederler. Ancak Dîvân' ı bulunamamıştır. Bu çalışmadaki şiirler kütüphanelerdeki şiir mecmualarından alınmıştır. 1 1 ayrı mecmuadan 172 gazeli toplanmıştır. Bu şiirlerin tamamına yakını başka şairlerin şiirlerine nazire olarak yazılmıştır. Arap alfabesine göre hemen bütün harflerden gazelleri bulunmuş, yalnızca P, Ç, J, Z harflerinden gazelleri görülmemiştir. Şairin kullandığı vezinler ve gazellerin beyit sayıları klasik dönem dediğimiz çağının en çok kullanılan vezin ve beyit sayısı ortalamalarına uygun düşmektedir. Gazellerde en fazla Arapça ve Farsça kelimelerle kurulan kafiyeler görülmüştür. 75 redifin 53 tanesi Türkçedir. 36 redif fiildir. Sebzî'nin dili açık ve sadedir. Şiir söyleme yeteneği güçlü bir şairdir. Kimi zaman sosyal içerikli beyitlere de rastlanır. Söz sanatlarım kullanmakta mahirdir. Gazellerini en fazla tanzir ettiği şairler Necati, Hayalî ve Zati'dir. vmDizin bölümünde şairin kullandığı eski Türk edebiyatı malzemesine yönelik nispeten sınırlı bir çalışma olarak gazellerdeki özel isimler ve tamlamalar ile inceleme dizini verilmiş, burada şairin klasik edebiyatımızın ortak malzemesine tam anlamıyla hakim olduğu görülmüştür.

Sebzî The 16th Century Poet and his Nazires by Ibrahim Hakan Karataş (Key words: Sebzî, Ghazel, Nazire, Mecmu'as of Nazire, Dîvân Literature) The 16th century's poet Sebzî' s dates of birth and death are not known. It's possible that he might be born in the early 16th century and died in lates of it. He was from Davud Paşa, Istanbul. He was a hafız which meant that memorized the Holy Qur'an. He was also an imam -the leader of the ritual prayer-, and a hatip -a preacher-. He knew Persian. He was called Sebzî, Sebzî Hafız and also Sebzî Halife. It was not possible to find any information about his real name and his family. He was well known at his time. All tezkires -biographical memorials- mention his numerous poems and his divan -poetry book- and praised him. But his divan was not found. All poems in this research are taken from mecmuas special poem anthologies of Divan Literature-. 172 poems have been collected from 11 different anthologies. These poems were written as a response to another poet's poem. Sebzî' s 172 ghazels were written in all Arabic letters except P, Ç, J, Z. The numbers of verses and the meters of ghazels Sebzî mostly used are in his period's standards. Rhymes are usually in Arabic or Persian words. 53 redifs -a letter, a syllable or a word added to a complete ryhme- are in Turkish. 36 redifs are verbs. Sebzî's language is clear and simple. He was a powerful poet. He sometimes wrote about in his society. He mostly wrote nazires for Necatî, Hayalî and Zâtrs ghazels. The materials Sebzî used in his poems are given in the index. It's clearly understood from the index that he was able to fellow the rules of classical poetry.