Eskiçağ`da yerleşim statüleri ve teritoryumları: Stadiasmus Patarensis ve Lykia örneği

Abstract

Patara'da ele geçen ve İS 46 yılına tarihlenen Patara Yol Anıtı (Stadiasmus Patarensis)bugün Teke yarımadası olarak adlandırılan ve oldukça dağlık yapısı içerisinde kendisine özgüözelliklerini korumayı sürdürmüş Lykia Bölgesi'nin tarihi coğrafyasına büyük ölçüde ışıktutmaktadır. Söz konusu bu tarihi coğrafya içerisinde kültürel, ekonomik ve siyasi unsurlarbarındırmaktadır. Bu bağlamda yollar kentlerin siyasi anlamda güçlenmelerine ve ticarethayatını canlı tutarak ekonomik olarak büyümelerine katkı sağlamaktadır. Söz konusu olan buyol anıtı aynı zamanda bu yolların ilerlediği yerleşimlerin statüleri ve organizasyonlarıhakkında bazı çıkarımların yapılabilmesini sağlamaktadır. Ayrıca yerleşimlerin birbirlerineolan komşuluk ilişkileri gözlemlenebilmektedir. Anıt üzerinde 52 adet yerleşimin ismineulaşılmakta ve 65 adet yol bilgisi verilmektedir. Bu yol bilgileri en basit düzeyde bir kentten(ἀπὸ) diğer kentte (εἰς) şeklinde formüle edilmektedir. Eğer söz konusu yol bir başka kentinteritoryum alanına girmesi durumunda ise yol bilgisi anıt üzerinde διὰ preposition'u ileverilmektedir. 2015 yılına kadar gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında yerleşim teritoryumlarıve yollar ile olan ilişki gözardı edilmiştir. Bu tarihten itibaren yürütülen çalışmalar bu durumadikkat edilerek yapılmış geçmiş araştırmalar zaman zaman revize edilmiştir.Bu tez çalışması Stadiasmus Patarensis yol anıtı çerçevesinde Lykia Bölgesi içerisindebulunan antik yerleşimlerin statülerinin ve organizasyonlarının anlaşılmasına ve Batı Lykiaolarak tanımlanan ve Patara, Ksanthos, Sidyma, Pinara, Tlos, Telmessos, Kadyanda ve Araksakentlerinden oluşan alan içerisinde söz konusu bu kentlerin olası teritoryum alanlarını ve zamaniçerisinde yaşanan değişimleri belirlemeyi hedeflemektedir. SP anıtı haricinde diğer epigrafikverilerde çalışmanın temel kaynakları arasındadır. Özellikle teritoryum alanları içerisindebulunan mezar yazıtları bu alanların belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır.Anahtar Kelimeler: Stadiamus Patarensis, Lykia, teritoryum, yerleşim statüleri

The monument of Stadiasmus Patarensis, which was found at Patara after a fire in 1993and is dated to Claudian period (46 A.D.), contains important information concerning the roadnetwork in Lycia and illuminates the ancient Lycian geography, which covers today Tekepeninsula and preserves its characteristic features with its quite mountainous structure in ancienttimes. This ancient geography contains its own culturel, economical and politics elements as isthe case for the other regions. In this context the roads made a major contribution of a livelyeconomical environment to the cities and other settlements for their politics and economicdevelopments. The primary material, Stadiasmus Patarensis, provide hints concerning the statusof the settlements and their teritorial relations in Early Empire. In the monument there are 52settlement names and 65 roads were recorded, basically given as from (ἀπό) one city to (εἰς)another one. And the roads given in the monument lead from one city to another through theterritories of the settlements that are associated with relevant road entry. If the road passedthrough the land of another settlement other than the destination and origin, SP gives the nameof this settlement by employing the preposition διά. In the field surveys, conducted until 2015,this territorial subject matter and connection with the roads were not taken into consideration.Thereafter, the surveys have been conducted within the frame of this perspective and the resultsof earlier investigations have been revised on occasion.This dissertation study aims to understand the status and the politic organizations of thesettelements in the region of Lycia and to determine the possible boundaries of the settlementterritories and changes in these boundaries in the course of time in antiquity, examining thewestern part of the region, which contains Patara, Xanthos, Sidyma, Tlos, Pinara, Telmessus,Cadyanda and Araxa, as a case study. Except for SP, the other epigraphical materials, likemilestones and epitaphs have been employed as the sources of this work. Amongst thesesources, the epitaphs, which bear information concerning a fine to be paid to official institutionsin return of a violation against the tomb, have been of importance in the pursuit of determiningthe territorial areas of the settlements.Keywords: Stadiasmus Patarensis, Lycia, territory, settlement status