From discourse to practice: Rethinking `translation` (terceme) and related practices of text production in the late Ottoman literary tradition
- Global styles
- Apa
- Bibtex
- Chicago Fullnote
- Help
Abstract
Özet Bu tezin amacı, 19. yüzyıl sonu Osmanlı kültüründe `terceme` kavramını çeşitli yönlerden incelemek ve çözümlemektir. Cemal Demircioğlu'nun `From Discourse to Practice: Rethinking `Translation ` (Terceme) and Related Practices of Text Production in the Late Ottoman Literary Tradition` başlıklı araştırması hem edebi çeviri etkinliği üzerine çok çeşitli söylemleri tarihsel-betimlemeli ve dizgeci bir bakış açısı ile incelemekte hem de çevirilerin Avrupa kültür ve edebiyatıyla ilişkili olarak Osmanlı edebiyat `repertuvarları`nın oluşumuna ne şekilde katkı sağladığım araştırmaktadır. Öte yandan, terim ve kavramlara odaklanarak, Osmanlı kültüründe terceme uygulamalarındaki kültüre-bağlı yönleri de ele almaktadır. Ayrıca bu tez, `terceme`yi Osmanlı çeviri geleneğinin kültüre-bağlı ve zamana-bağlı bir kavramı olarak yeniden düşünmeyi önermektedir. Çeviriyle ilişkili çok çeşitli yazı uygulamaları bağlamında `terceme` kavramını yeniden düşünmek üzere araştırmada, Tanzimat döneminin önemli yazan, mütercimi ve gazetecisi olan Ahmed Midhat Efendi'nin pek çok eseri, örnek bir külliyat olarak ele alınmaktadır. Onun çeviri söyleminde ve uygulamalarında karşımıza çıkan kültüre-bağlı ve zamana-bağlı kavramlar, çeşitliliği göstermek bakımından incelenmektedir. Tez, ayrıca Ahmed Midhat Efendi'nin Pierre Corneille'in Le Cid isimli eserinden yaptığı `özet çeviriyi` de karşılaştırmalı bir biçimde çözümlemektedir. Bu eser, gerek metin-ötesi ve çeviri ile ilgili söylemlerin tek bir eserde bir araya gelmesi, gerekse çeviri yoluyla Osmanlı kültüründe metin üretiminin özgün bir örneğini incelememize imkân sağlaması bakımından seçilmiştir. Bu tez, hem Osmanlıca/Türkçedeki çeviriyle ilgili terim ve kavramların tarihi hem de çeviri uygulamaları üzerine yapılan ilk akademik araştırmadır. Bu nedenle araştırma, çeviriyle ilgili terim ve kavramların bir soykütüğünü ve sözlüğünü de oluşturmaktadır. Daha da önemlisi araştırma, Osmanlı çeviri tarihi araştırmalarında, `terceme` olarak çevirinin, kültüre-bağlı ve zamana-bağlı uygulamaları arasındaki farklara dikkat çekmektedir. Sonuç olarak bu tez, Osmanlı kültüründe çeviri olgusunu, tarihsel sürekliliği gözardı etmeden, modern kavram olan `çeviri` ile değil `terceme` ve onunla ilişkili uygulamalar ile düşünmek gerektiğine işaret etmektedir. IX Abstract The aim of the present thesis is to explore and analyze on various levels concepts of translation in Ottoman culture in the late nineteenth century. Cemal Demircioğlu's From Discourse to Practice: Rethinking `Translation` (Terceme) and Related Practices of Text Production in the Late Ottoman Literary Tradition investigates on one level the implications of various discourses on the literary translation activity carried out in this period from the historical-descriptive and systemic perspective in Translation Studies. It also examines the ways in which translation/s contributed to the making of Ottoman literary repertoires in connection with European culture and literature. On another level, it examines culture-specific aspects of Ottoman translation practices, with a special focus on terms and concepts, and suggests rethinking terceme as a culture-bound and time-bound notion of Ottoman translation tradition. As an exemplary corpus for rethinking `translation` in terms of diverse writing practices, a number of works by Ahmed Midhat Efendi, a significant Tanzimat novelist, translator and journalist, are analyzed with an eye demonstrating diversity, culture-bound and time-bound notions in bis translation discourses and practice. The present thesis also offers a comparative analysis of Ahmed Midhat Efendi' s summary translation, Sid 'in Hulâsası, of Pierre Corneille's Le Cid as a case study. The summary translation was chosen because it combines in a single work both paratextual and translation discourse that lend themselves to the analysis of a particular kind of Ottoman text production via translation. The present thesis is also the first extensive academic research on the history of Ottoman/Turkish (a) translational terms and concepts, and (b) translational practices. It proposes a genealogy and lexicon of translational terms which is intended for the use of researchers. Most importantly, the thesis emphasizes the importance of the distinctions between time-bound and culture-bound practices of translation as terceme in the study of Ottoman translation history. As a result, the present thesis suggests rethinking `translation` in Ottoman culture not in terms of the modern concept of çeviri but of terceme and related practices, without overlooking historical continuity.
Collections