(UN) Bridging the gap: The case of translations from Yugoslav literature into Turkish (1962-2001)

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Yugoslav edebiyatından Türkçe'ye yapılançevirilerde etkili olan olguları incelemek ve çözümlemektir. Türk veYugoslav halkları, beş yüzyıldan uzun bir süre Osmanlı egemenliğialtında birlikte yaşamışlardır. Ancak bu ortak yaşamın, Yugoslavedebiyatından Türkçe'ye yapılan çevirilere etkisi asgari seviyededir.Çeviri, edebiyat ve tarih alanlarındaki kuramcıların çalışmaları elealınıp Yugoslav edebiyatının tarih boyunca gösterdiği özellikler üzerindedurulduktan sonra, Yugoslav edebiyatından Türkçe'ye yapılan çevirilerüzerinde odaklanılmıştır. 1962-2001 yılları arasındaki çeviriler taranırkençevirmenler ve yayımcılar tarafından yazılan önsözler, sonsözler veçevirmenlerin özellikleri değerlendirilmiştir. Son olarak, iki halk arasındakitoplumsal, siyasal ve kültürel ilişkiler incelenmiştir.Bu veriler incelendiğinde, Yugoslav edebiyatından Türkçe'yeyapılan çevirilerde üç temel olgu görülmektedir. İlki, güç ilişkileri, başka birdeyişle, Batı'nın -edebi ölçütler, uluslararası edebiyat ödülleri gibialanlarda açıkça görülen- edebiyat ve kültür hayatı üzerindekihakimiyetidir. İkinci olgu, Cumhuriyet döneminin -genel olarakBalkanlar'a, özel olarak Yugoslavya'ya yönelik `resmi unutuş' olarak danitelendirilebilecek- resmi ideolojisidir. Üçüncü ve son olgu ise, sınırlısayıdaki çevirmenin ve yayıncının Yugoslav edebiyatından Türkçe'yeçeviri yapma çabalarıdır.

The purpose of the present study is to examine and analyze the factorsinstrumental in the translations from Yugoslav literature into Turkish.Turkish and the `Yugoslav? peoples lived together for more than 500 yearsunder the Ottoman rule. However, this coexistence had a minuscule rolein the flow of literary translations from Yugoslav literature into Turkish.After reviewing the works of scholars of translation, literature, andhistory and providing a historical account of Yugoslav literature, this studydwells upon the Yugoslav literature in Turkish translation. As translationsfrom Yugoslav literature into Turkish are traced from 1962 up to 2001,forewords and afterwords written by translators and editors, and thebackgrounds of these translators are scanned. Finally, the socio-politicaland cultural relations between two peoples throughout history areexplored.The examination of these aspects reveals that translations fromYugoslav literature into Turkish have three main factors. The first factor isthe power relations, i.e. the Western dominance in cultural life visible inliterary standards and international literary awards. The second factor isthe official ideology of the Republican period that can be defined as `theofficial amnesia? towards the Balkans in general and the `former?Yugoslavia in particular. Finally, the third factor is the limited number oftranslators and publishers dedicating their efforts to translating Yugoslavliterature into Turkish.