`Türkçe söyleyen` Can Yücel: The `Rewriter` par excellence

Abstract

ÖZETBu tez, şair-çevirmen Can Yücel'in Türk yazın sistemi içinde ?Türkçe Söyleyen?diye adlandırılan özgün çeviri yaklaşımını, üç edebi türde yaptığı dört çeviriyleinceler. Çalışma, Yücel'in çevirilerinin ?dillerarası çeviri? diye mi yoksa bunundışında başka bir isimle mi kategorize edilmesi gerektiğine dair yaşanan tanımsalkargaşayı çözmek maksadıyla, çeviribilimde kullanılan dört ana terimi konu edinir:?imitasyon,? ?adaptasyon,? ?varyant? ve ?yeniden yazma.?Bu tez, Yücel'in özgül çeviri yaklaşımını en kapsamlı biçimde açıklayanterimin André Lefevere ile Susan Bassnett'e ait ?yeniden yazma? kavramı olduğunuve Yücel'in de bu kavramın en iyi örneklerini verdiğini ortaya koyar. Çevirmenindört çevirisi üzerinde yapılan betimleyici inceleme de bizi bu sonuca götürür:Yücel'in çalışmaları ?dillerarası çeviri? örnekleridir, yukarıda çeviridışı anlamlaryüklenmiş olan ilk üç terim onun çevirilerini tanımlamakta yetersiz kalır; ziraçevirmen, özellikle Türk dili ve kültürüne özgü kullanım ve deyişlerle bezeli, nev'işahsına münhasır çeviri poetikasıyla kaynak metinlerini ?yeniden yazmıştır.??Türkçe Söyleyen? çevirmenin, ?Can Babaca? diye anılan bu poetikası, sol birideolojiyi temel almış gibi görünür.Yapılan metin incelemeleri, Yücel'in serbest çeviri stratejilerinin şiirçevirisinde ?üst-şiirler? yaratılmasına yol açtığını, ancak bu çalışmada ele alınanoyun ve roman çevirilerinde, sık sık dil düzeyinde halk dilinden argoya kaymanedeniyle Tennessee Williams ve F. Scott Fitzgerald'ın özgül biçemlerinin yeterinceyansıtılmadığını ortaya koyar. Yücel'in bu yoğun ?kendine mal etme? makro-stratejisi kendisini fazlasıyla ?görünür? kılarken, ele aldığı iki yazarı ?görünmez?kılar ve farklılıklarını gölgeler.v

Abstract of the Thesis of Özgür Çavuşoğlu,?`Türkçe Söyleyen? Can Yücel: the `Rewriter? par excellence?This thesis problematizes the poet-translator Can Yücel?s unique translationapproach designated as ?Türkçe Söyleyen? in the Turkish literary system byanalyzing four of his translations in three genres: poetry, drama, and prose fiction. Inorder to resolve the definitional ambivalence as to whether Yücel?s free translationscan be categorized under ?translation proper? or under some other label, the studytakes up the four key terms used in the discourse on translational output: ?imitation,??adaptation,? ?version,? and ?rewriting.?The study demonstrates that André Lefevere and Susan Bassnett?s notion of?rewriting? accounts for Yücel?s specific translation approach in the most thoroughway, making him, in fact, the finest practitioner of the designation the ?`rewriter? parexcellence.? The four descriptive translation analyses demonstrate that Yücel?sworks are ?translation proper? and none of the first three terms above can fullydefine them, because the translator ?rewrote? his source texts with his idiosyncratictranslation poetics, especially characterized by vocabulary and usages specific to theTurkish language and culture. This poetics of the ?Turkish rewriter,? which issometimes referred to as ?Can Babaca? (Canese), is based upon a leftist ideologyaimed at ?colonizing? his source texts.The textual analyses indicate that while his free strategies help Yücel create?metapoems? in his translations of ?Sonnet 66? and ?The Love Song of J. AlfredPrufrock,? they hinder literary excellence to a considerable extent in his translationsof The Glass Menagerie and The Great Gatsby because of a drastic shift of registerfrom colloquial to slang. Whereas Yücel?s heavily ?appropriating? macro-strategyiiiforegrounds him as a fine and very ?visible? translator of poetry, it indeed?overshadows? the individuality of his two prose translations.iv