The concept of `ideology` in Nietzsche`s philosophy: The construction of the subject

Abstract

Nietzsche ?ideoloji? kavramını çok seyrek kullandığı halde, batı kültürüne karşı geliştirdiği şiddetli eleştiri, yöntem ve içerik açısından bir ?ideoloji eleştirisi? olarak okunabilir. Nitekim hücum ettiği değerler, idealler, putlar, yanılsamalar, yanılgılar, imge ve hayaller, tasarımlar bir ideoloji gövdesini kuran öğelerdir. Eserlerinde ideoloji bir ?gerçeklik? olarak devrededir. Bu tez çalışmasında amacımız, yetmişli yıllarda canlı bir tartışma gündemi oluşturan ?ideoloji teorisi?ne bugün yeniden geri döndüğümüzde, Nietzsche'nin çözümlemelerinden ne tür sonuçlar ve ipuçları çıkarılabileceğini incelemektir.O'nun çözümlemelerinde ideolojinin kurucu öğesi olan ?özne? kategorisi kalıcı ve tayin edici bir yer tutar. Hayatımızı anlamlandırmaya ve düzenlemeye dönük her yorum ve değerlendirme tarzı, kendi kısmi ve perspektival yapısını gizler, evrensellik ve ebedilik iddiasında bulunarak totaliterleşir ve kendi rejimini kurar. Özne, bu iktidar mücadelesinin cereyan ettiği bağlamda ihtilaflı ve kırılgan bir kurgu olarak inşa edilir. Nietzsche'nin amacı artık nihilizme dönüşmüş olan dekadan yapıyı parçalamak ve yeni bir değerler dünyası, benliği özgürleştirecek bir kavrayış yaratmaktır. Sorun tam da bu stratejik girişimi üstlenecek faillerin, yani ?özgür ruhlar?ın kavramsallaştırılmasında ortaya çıkacaktır. Öznenin kusursuz bir içgüdüsel otomatizme bağlı olduğunu, insan faaliyetinin ancak düşünmenin askıya alınması ve gerçek varoluş koşullarının bilinçdışına itilmesi ile mümkün olduğunu ileri süren bir felsefe, ?özgür ruhların? hangi koşullarda yeni bir değerler dünyası yaratacağını açıklamakta sıkıntıya düşecektir.Nietzsche felsefesinin taşıdığı gerilim, giriştiği projenin, insan faaliyetinin sınırlarını aşan devasa bir sorunsalla uğraşmasından kaynaklanır: benliğin ve dünyanın yeniden yaratılması. Oysa bu öz-yaratımı mümkün kılacak koşullar, kendi analizinin en temel iddiaları tarafından tehdit edilirler. Toplumun ?sürü? ile özdeşleştirildiği ve öznelerarası alandaki karşılıklı kabul etme/tanıma ilişkisinin imha edildiği bir sahnede, geleceğin özgür tinli bireyi ya yalıtık ve münzevi bir tanrısal edimle kendi kendini yaratacak, ya da benliğini ve ruhsal bütünlüğünü kaybederek parçalanacaktır. O halde, özne hem ideoloji pratiğinin dayanak noktasıdır hem de onun saldırısı altındadır.

Although Nietzsche employs the concept of ?ideology? very rarely, his strong critique of Western culture can be read, in terms of methodology and content, as an analysis of ideology. The values, ideals, idols, illusions, delusions, images and representations he attacks are the constitutive elements of the corpus of an ideology. Ideology works as a ?reality? in Nietzsche?s writings. This thesis aims to reveal the results and hints Nietzsche?s analyses might suggest concerning the ?theory of ideology? which was a topic of lively debate in the 1970s.The category of the subject, the constitutive element of ideology, plays a permanent and decisive role in Nietzsche?s analyses. Any interpretation and evaluation that aims to give meaning to and organize life conceals its own partial and perspectival character, becomes totalitarian as it claims to be universal and eternal, and builds its own regime. The subject is constructed as a controversial and vulnerable fiction in the context of this power struggle. Nietzsche?s aim is to break into pieces the decadent structure that has turned into nihilism, and create a new world of values, a conception that will liberate the self. The problem emerges exactly at this point of conceptualization of the agents ?that is, the ?free spirits?? who will carry out this strategic undertaking. A philosophy which posits that the subject depends on a perfect automatism of instinct, that human activity is possible only through a suspension of thinking and pushing the real conditions of existence into the unconscious, will have difficulties in explaining the conditions under which the ?free spirits? will create a new world of values.The tension in Nietzsche?s philosophy stems from the fact that the project it undertakes is engaged in an enormous problematic that goes beyond the limits of human activity: The recreation of the self and the world. Yet the conditions which will render possible this self-creation are challenged by the most essential claims of its analysis. On a stage where the society is identified with the ?herd? and the relation of mutual recognition in the intersubjective sphere is destroyed, the free-spirited individual of the future will either create himself with a godlike, isolated and hermitic action, or will be destroyed, losing his self and spiritual integrity. Thus the subject is a hold for the practice of ideology and in turn, it is under its attack.