Kayıp Destan`ın İzinde ya da Manzaralar`da ?Yiten?: Kuvâyi Milliye ve Memleketimden İnsan Manzaraları`nda milliyetçilik, propaganda ve ideoloji

Abstract

Kuvâyi Milliye ve Memleketimden İnsan Manzaraları, Nâzım Hikmet'in 1940'lar boyunca Bursa Hapishanesi'nde yazdığı Türkçe edebiyatın en ünlü metinlerinden ikisidir. Edebi niteliklerinin yanı sıra, bu iki metnin önemi temel olarak bugün bile birçoklarınca bir tabu ve vatana ihanetin işaretlerinden kabul edilen Nâzım Hikmet'in ideolojik duruşundan, komünizmden kaynaklanır. Bu bağlamda, her iki metin de Kemalizm, milliyetçilik, İslamcılık ve sosyalizmden oluşan Türkiye'nin ana akım ideolojilerinin takipçileri tarafından özellikle Nâzım Hikmet'in aslında bir vatansever ya da tam tersine bir hain olduğunu kanıtlamak için kullanılagelmiştir. Bu siyasi kullanımlarının dışında, Kuvâyi Milliye ve Memleketimden İnsan Manzaraları'nın bir diğer ilginç karakteristiği bu iki metnin birbiriyle iç içe giren ve karışan yazılış, yayımlanış ve alımlanma süreçlerinde ortaya çıkar. Bu tez öncelikle Kuvâyi Milliye ve Memleketimden İnsan Manzaraları'nın edebiyat tarihlerine odaklanır ve milliyetçilik, propaganda ve ideolojinin bu metinlerin içeriğini nasıl şekillendirdiğini inceler. Bu tez ayrıca, Kuvâyi Milliye ve Memleketimden İnsan Manzaraları'nın türsel ve anlatıbilimsel karakteristiklerinin yeniden yazılma sürecindeki önemini gösterir ve bu iki metnin özellikle Türkiye'nin resmi tarih, rejim ve söyleminin yorumlanması açısından birbirinin antitezleri olduklarını iddia eder.

Kuvâyi Milliye and Memleketimden İnsan Manzaraları are probably two of the most famous texts of Turkish Literature, both written by Nâzım Hikmet in Bursa prison during the 1940s. In addition to their literary quality, the importance of these texts derives mainly from Nâzım Hikmet?s ideological stance: communism which is still regarded as a taboo as well as a sign of treason by most people. In this respect, both texts have been utilized by the adherents of various mainstream ideologies, such as Kemalism, nationalism, Islamism, and socialism, for their respective political objectives particularly to prove that Nâzım Hikmet is either a patriot or a traitor. Besides their ideological manipulation, another interesting characteristic of Kuvâyi Milliye and Memleketimden İnsan Manzaraları occurs in their writing, publishing, and reception processes, which intertwine and intermingle with one another. This thesis focuses primarily on the literary history of Kuvâyi Milliye and Memleketimden İnsan Manzaraları in order to show how nationalism, propaganda, and ideology shape their writing process and content. This thesis also argues the importance of generic and narratological characteristics of Kuvâyi Milliye and Memleketimden İnsan Manzaraları in this process of re-writing and contends that these texts are antithesis of each other, especially in the interpretation of the official history, regime, and discourse of Turkey.