Akhtar: A discussion on the Persian language newspaper published in the Ottoman capital (1876-1896)

Abstract

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısı itibariyle İstanbul, İran'dan sürgün edilen birçok İranlı aktivist ve siyasetçi için önemli bir toplumsal ve siyasal ortam halini almıştı. Çekirdeğini sürgündeki İranlı aktivist ve siyasetçilerin oluşturduğu bu cemaat yurtdışından İran siyasetine katılım gösteren ve hayli etkin olan bir muhalefet tabanı oluşturmaktaydı. Bu cemaati anlama çabasına bir arkaplan oluşturacak kadar malzemenin ilgili literatürde bulunmasına karşın cemaatin İran'da siyasal, toplumsal ve edebi alanda yapılan reformlardaki etkisine dair kayda değer bir çalışma henüz yapılmamıştır. Akhtar'ın İstanbul'dan yayımı, aslında İstanbul'daki İranlı cemaatin değişimi getiren aktörlerden biri olarak giriştiği faaliyetlerden biridir. Bu bağlamda Akhtar gazetesi bu tezin konusunu İran'daki değişimin bir faili olarak oluşturmaktadır ve bu çalışma gazetenin 1876'daki kuruluşunun zihniyet ve uygulama sahasındaki kökenleri ile Bâb-ı Âli ve Kaçar Devleti ile arasındaki ilişkilerini bağlantılandırmayı amaçlamaktadır. Tartışma aynı zamanda gazetenin içeriğine dair bir tahlil de içermekte ve 1881-1882 Mısır Krizi gibi belirli bir tarihsel ana ilişkin takındığı siyasal duruşu incelemektedir. Böyle bir incelemenin, Akhtar gazetesinin bu gibi hassasiyet arz eden meselelere dair haberler verirken nasıl hem Osmanlı İmparatorluğu'nda hem de İran'da yürürlükte olan katı sansür kanunlarına direnebildiğine dair de açıklayıcı olacağı umulmaktadır. Son olarak ise gazetenin okuyucularından aldığı mektupları yayımlayarak kamusal alanda nasıl bir rol üstlendiği ele alınacaktır.

By the second half of the nineteenth century Istanbul had become an important social and political environment for many Iranian activists and politicians who had been exiled from Iran. This community formed a highly active opposition base involved in Iranian politics from abroad. Although a certain amount of background material can be found in the literature concerning this community, no significant work has yet been carried out on its impact on political, social and literary reform in Iran. The publication of Akhtar from Istanbul is but one of the many precursors of change that was a product of the Iranian colony in Istanbul. This thesis is a discussion on Akhtar as an agent for change in Iran. It aims to trace the intellectual and structural origins of the newspaper?s establishment in 1876 as well as its relationship to the Sublime Porte and Qajar State. The discussion will also include an examination of the newspaper?s content and scrutinise its political stance on one specific historical moment, the Egyptian Crisis of 1881-1882 in an attempt to better understand how it managed to resist rigid censorship laws in both the Ottoman Empire and Iran while publishing news on potentially sensitive subjects. The political role the newspaper took on in the public sphere through the publication of letters from its readership will also be considered.