Muş efsaneleri (İnceleme-metin)

Abstract

Anonim Halk Edebiyatı'nın bir türü olan efsaneler, belirli şahıs, yer ve hadiseler hakkında anlatılan, kalıplaşmış üslubu ve şekli olmayan halk anlatmalarıdır.Muş, sözlü kültür ürünleri bakımından son derece zengin bir ildir. Bu bakımdan çalışmamızda, Muş'taki önemli sözlü kültür ürünlerinden birisi olan efsaneler çalışma konusu olarak seçilmiştir. Bu yapılırken de Muş ve ilçelerindeki efsaneler derlenip, tek bir kaynak altında toplanıp, onları bilimsel yöntemlerle tasnif ettikten sonra, yerel kültürel değerlerden hareketle, ulusal kültüre ve akabinde de evrensel kültüre katkı sağlayabilmek amaç edinilmiştir.Çalışma, Muş il merkezi, ilçeleri, bunlara bağlı köyleriyle sınırlandırılmıştır.Araştırmada yöntem olarak alan araştırması yöntemi kullanılmıştır. Alana çıkıldığı zaman da çoğunlukla görüşme yöntemi tercih edilmiştir. Derlenecek efsanelerin büyük bir kısmı bu yöntem kullanılarak, ses kayıt cihazlarıyla kaydedilmiş, arkasından da yazıya aktarılmıştır. Saha araştırmalarında zaman kazanmak için anket yöntemi bir ön araştırma yöntemi olarak uygulanmıştır.Çalışmalar neticesinde derlenen 101 efsane metni, altı ana başlık ve yirmi alt başlık olarak tasnif edilmiştir. Akabinde efsanelerin motifleri tespit edilerek bu motifler üzerinden kısa değerlendirmelere gidilmiştir. Yapılan değerlendirmelerden sonra çalışmada yer alan efsaneler, Anadolu'nun çeşitli yerlerinde anlatılan varyantları ile mukayeseye tabi tutulmuştur.

Legends, which is a genre of Anonymous Folk Literature, are folk narratives without stereotypes and forms that are told about certain individuals, places and events.Mus is an extremely rich province in terms of oral culture products. In this respect, legends, one of the most important oral culture products in Mus, were chosen as the subject of the study. In this process, the legends in Muş and its districts were compiled and collected under a single source and classified by scientific methods.The study was limited to the city center of Mus, its districts and their villages.Field research method was used as the method. Interview method was preferred when the field was reached. Most of the legends to be compiled were recorded with voice recorders using this method and then transcribed. In order to save time in field research, the survey method was applied as a preliminary research method.As a result of these studies, 101 legends have been classified as six main titles and twenty sub titles. Afterwards, motifs of legends were determined and short evaluations were made on these motifs. After evaluations, the legends in the study were compared with the variants described in various parts of Anatolia.