Attempts at constructing counter-space: A comparative study of two İstanbul neighborhoods

Abstract

Bu tez, İstanbul'un iki gecekondu mahallesinde, 1 Mayıs (Mustafa Kemal) ve Küçük Armutlu'da ortaya çıkmış olan karşı-mekan deneyimlerini karşılaştırmalı ve tari-hsel açıdan incelemektedir. Kapitalizmin eşitsiz gelişim yasasının bir sonucu olarak planlansız kentleşme, 1950'lerden bu yana İstanbul'un dört bir yanında gecekondu mahallelerinin oluşmasına yol açmaktadır. Yasalarca yasadışı ilan edildikleri için, gecekondu halkı, evlerini yapmaya başladıkları andan itibaren yasal belirsizliklerin yanı sıra doğrudan yıkım tehdidiyle karşı karşıya kalırlar. Gecekondu mahallerinde yaşayan insanlar bu durumla başa çıkabilmek için farklı stratejiler geliştirmişler. Bu stratejiler arasında yasal popülist partilerle geliştirilen himaye/iltimas ilişkileri ilişkileri, arazi mafyasına haraç ödemeye dayalı güvence elde etmeye çalışmak, barınma hakkı ve yasallaşma mücadelesini kendi özgücüyle ve yerel örgütleriyle sürdürmek gibi yöntem-ler vardır. Bu tez, 1 Mayıs ve Küçük Armutlu'da ortaya çıkmış, daha doğrusu mahal-lelerdeki aktörler tarafından geliştirilmiş tarihsel ve mekansal olarak spesifik stratejileri incelemektedir. Bu stratejiler, karşı-alan oluşumu ve daha sonrasında korunması, geliştirilmesi ya da çözülmesi bağlamında tartışılmaktadır. Mevcut tez i) mahalleyi hedef alan yıkım süreçlerini ii) yerleşimlerin yasal statüsünü iii) mahallenin örgütsel yapısını iv) mekanın örgütlenmesini -özellikle politik ve sembolik açıdan-, karşı-mekanın oluşması ve devamlılığı açısından belirleyici dört ana etken olarak ortaya ko-yar; ve bu dört ekseni temel alarak karşı-mekan deneyiminin neden Küçük Armutlu'da başarıya ulaştığını ancak 1 Mayıs'ta başarısız bir deneyim olarak kaldığını açıkla-maktadır.

This thesis analyzes the historical processes of counter-space experiments in two gecekondu neighborhoods of Istanbul: 1 Mayıs (Mustafa Kemal) and Küçük Armutlu. Unplanned urbanization, as a result of capitalist uneven development, has led to the formation of gecekondu neighborhoods all over Istanbul since the 1950s. From the moment of their formation gecekondus faced the threat of demolition due to their unau-thorized status and other legal problems. The people of gecekondu neighborhoods de-veloped different strategies in order to survive as a neighborhood. These strategies included patronage relations with legal populist parties as well as extra-legal institu-tions such as land mafias, forming their own organizations to struggle for their right for housing and legalization, etc. This thesis investigates the historically and spatially specific strategies developed by the actors within the neighborhoods of 1 Mayıs and Küçük Armutlu neighborhoods. These strategies are discussed as instances of `coun-ter-space formation`, and later on counter-space consolidation or dissolution. The the-sis presents four dynamics of the formation and permanency of the counter-spaces in these two neighborhoods: i) the demolition threats they faced ii) the legal status of these settlements iii) the structure of the organizations inhabitants have formed to pro-tect their housing rights iv) the organization of the space, especially in a political and symbolic manner. It offers a detailed comparative analysis of the two cases with refer-ence to the proposed four axes to explain why the counter-space formed in Küçük Armutlu has survived in the face of various threats while in 1 Mayıs it has failed and gave way to a commodified land and housing market.