Silivrikapı Hadim İbrahim Paşa Külliyesi

Abstract

TEZ OZETT Hadım İbrahim Paşa Külliyesi XVI. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman'ın kubbe altı vezirlerinden İbrahim Paşa tarafından Mimar Sinan'a inşa ettirilmiştir. Külliye cami, mektep, medrese ve hamam olarak yapılmış olup, dönemin küçük fakat bir çok alanda halka hizmet vermiş külliyelerindendir. Hadım İbrahim Paşa inşa ettirmiş olduğu külliyenin nasıl ve ne şekilde yönetileceğini, gelir ve giderlerinin kim tarafından hangi şartlarda tutulacağını, giderlerinin karşılanması için ne gibi gelir kaynaklarının bırakıldığını vakfiyesinde belirtmiştir. Ayrıca vakfiye de mektep ve medrese hocalarında ve talebelerinde aranan şartlan ve uyuması gereken kuralları da ifade etmiştir. Günümüzde külliye yapılan içinde var olduğunu öğrendiğimiz mektep ve medrese tamamen yok olmuş, hamamın da sadece bir duvarı kalmıştır. Cami halen mevcuttur. Cami üzerinde yaptığımız incelemede şu hususiyetler tespit edilmiştir. Cami kare planlı, tek kubbeli kübik bir görüntüsü vardır. Yuvarlak kasnaklı kubbe dışardan destek kemeri ile çevrelenmiş, alttan mukarnaslı istiridye kabuğu şeklindeki tromplara oturtulmuştur. Bunlar camiyi üç yönden saran payanda duvarları üzerine yapılmıştır. Caminin üç tarafı kesme taş ve tuğla örgülü olup, kuzey-barı köşesine minarenin kaidesi yerleştirilmiştir. Camiye mukarnaslı, mermer söveli kapıdan girilir. Kapıda ortada yıldız motifinin yer aldığı ve yanlara doğru açılarak geometrik ve nebatî motiflerin birlikte kullanıldığı kündekârî tekniği ile yapılan çok güzel ağaç işçiliği görülür. Mihrap üstündeki çini pano, alttaki pencere alınlıklarındaki alçı işçiliği, minberdeki mermer işçiliği dönemin özelliklerini yansıtır. Son cemaat yerinin beş kubbe ile ötülmüş olup, ortadaki kubbe diğerlerinden daha büyük ve yüksektir. Son cemaat yerindeki pencere alınlıklarında yer alan çiniler de yine dönemin müstesna örneklerindendir. Bu mbölüm günümüzde camekan yapılarak kapatılmıştır. Bu durum caminin estetik görüntüsünü bozmuştur. Külliyenin yakın çevresinde Bizans'tan ve Osmanlılardan kalma tarihi eserlere rastlamak mümkündür. Silivrikapı, Belgradkapı, Mevlanakapı, Yedikule, Balıklı Ayazması, Ermeni Mezarlığı, Sünbülî Dergâhı, Pazar Tekkesi bazılarıdır. Cami bahçesinde XVIII. yüzyılda defnedilen zevata ait mezarlar vardır. Bu mezarlardaki taşlar bu yüzyılın en taş işçiliğini yansıtmaktadır. Bahçenin kuzey-batı köşesinde Hadım İbrahim Paşa'nın üstü açık mermer sandukalı türbesi bulunur. Bahçenin ortasında şadırvan yer alır. Bahçe duvarları kesme taşla örülü olup, belirli aralıklarla yerleştirilmiş demir parmaklıklı pencerelerden oluşur. Bahçeye üç kapıdan girilir. Bunlardan iki tanesinde kitabe mevcuttur. Silivrikapı caddesi üzerindeki duvarın sonuna çeşme inşa edilmiştir. IV