1980 sonrası Türk resim sanatında matematiksel imgeler

Abstract

Milattan öncesine kadar uzanan Türk sanatının Anadolu'daki ilk örnekleri, geometrik formlar ve matematiksel ögeler olarak varlığını göstermiştir. Bu sanat eserleri arasında duvar resimleri, mimari yapılar, heykeller, işlemeler, el dokumaları ve minyatür resimler vardır. Minyatür sanatı, yurda yabancı ressamların gelmesi ve Türk ressamların yurtdışına eğitime gitmesiyle yaşanan etkileşimler sonucu, Batılılaşma sürecine girmiştir. Batılılaşma aynı zamanda, Avrupa'da yaşanan Sanayi İnkılabının bilimsel ve teknolojik gelişmelerinin hızına yetişemeyen Osmanlı Devleti'nin zayıflayan gücünü toparlamak için hedef edindiği bir yöntemdir. Osmanlı döneminde geride kalan bilim ve teknoloji, Türkiye Cumhuriyeti'nin varlık bulmasıyla ilerleme sürecine girmiştir. Bu ilerleme sürecinde hem bilim ve teknolojide hem de sanatta Avrupa ile etkileşimler yaşanmıştır. Avrupa'da 15. yüzyılda `Yeniden Doğuş` olarak ta tanımlanan Rönesans ile Plastik Sanatlarda değişim süreci başlamıştır. Rönesans'la birlikte Batı resminde perspektif, derinlik, oran orantı ve gölgelendirmeler daha çok önem kazanmıştır. Bu bağlamda çalışmalar yapan Leonardo Da Vinci, Raffaello gibi sanatçılar resme matematiğin kullanımıyla ilgili önemli oranda katkılarda bulunmuşlardır. Matematiksel imgeler, geometrik formlar daha çok soyut sanat alanı içerisinde yer alırlar. Bu bağlamda ortaya çıkan akımlara ise; Kübizm, Yeni-Plastisizm, Süprematizm ve Minimalizm örnekleri verilebilir. Türk resminde ise, 1950'lerde büyük bir kırılma yaşanmış ve soyut sanata geçiş dönemi başlamıştır. Soyut sanata geçişle başlayan bu süreçte, sanatçıların resimlerinde kendi duygularını ön planda tutmasıyla farklı ifade biçimlerinin, geometrik biçimlerin, matematiksel imgelerin daha çok resmin yüzeyinde yer bulduğu görülür. 1980'li yıllara gelindiğinde ise siyasi olaylar sebebiyle toplumun, kültürün ve sosyolojik ortamın etkilendiği kadar sanat ortamı ve sanatçıların görüşleri de etkilenmiş ve değişmiştir. Bu bağlamda Türk sanatçıları da Minimalizm, Yeni Dışavurumculuk gibi akımlar çerçevesinde yeni eğilimler göstermişlerdir. Bir toplumun kültürünü oluşturan en önemli iki etken sanat ve bilimdir. Bilim ve sanat arasındaki ilişki incelenirken, ikisinin de yaratıcısı olan insanı incelemek gerekir. Her ikisi de insanın kendini ve hayatı anlamlandırma çabasıyla ortaya çıkmışlardır. İnsanın geliştirdiği teknolojinin nasıl bir sanat ürünü halini aldığı önemli bir unsurdur. Bu bağlamda sanat ve bilimsel gelişmeler birbiriyle bağlantılıdır. Matematik bilimi, resim sanatının her aşamasında kendine yer edinmiştir. Simetri, perspektif, oran-orantı gibi matematik temelli kavramlar resim sanatının oluşumunda önemli bir yere sahiptir. Resim sanatında matematik ve sanatın iç içe olduğunu resmin yüzeyine yansıyan geometrik formlar ve matematiksel imgelerle de görmek mümkündür. Bu çalışma, Türk resim sanatında 1980'den sonraki süreci ele alan, sanatçıların resimleri üzerinden yüzeydeki matematiksel imgeleri irdeleyen bir araştırmadır.

The first examples of Turkish Art in Anatolia which extends to B.C, showed their existence as geometrical forms and mathematical elements. These art works include wall paintings, architectural structures, sculptures, and processes, handwoven and miniature paintings. The miniature art entered into the process of Westernization as a result of the arrival of foreign painters in the country and the interactions experienced by the Turkish painters going abroad. Westernization, at the same time, is a method aimed at recovering the weakening power of the Ottoman Empire which cannot reach the pace of the scientific and technological developments of the Industrial Revolution in Europe. Science and technology that laged behind in the period of Ottoman, has entered into the development process via the existence of the Republic of Turkey. In this process of progress, both science - technology and art have been interacting with Europe. The Renaissance and Plastic Arts began the process of change in Europe, which was defined as `Rebirth` in the 15th century. In With the Renaissance, perspective, depth, proportions and shades have become more important in Western painting. Artists such as Leonardo Da Vinci and Raffaello, who have worked in this context, have made important contributions to the use of artistic mathematics. Mathematical forms, geometric forms are more often found in the field of abstract art. Cubism, Neo-Plastics', Supremacism and Minimalism can be given as examples of the movements that emerged in this context. In Turkish art, a great break occurred in the 1950s and the transition period of abstract art began. In the process of the transition of the abstract art, different expression forms, geometrical forms, mathematical images have been seen in the paintings as a result of that artist prioritize their own emotions in their paintings. When it came to the 1980s, the political events led influences in the society, culture and sociological environment as well as the opinions of the art producers and artists. In this context, Turkish artists have also shown new tendencies within the framework of movements such as Minimalism and New Expressionism.The two most important factors that constitute a culture of a society are art and science. While the relationship between science and art is examined, it is necessary to examine the human that the creator of both. Both emerge in an effort to make sense of his or her self and life. It is an important fact that how the technology developed by mankind has become an art product. In this context, arts and scientific developments are interconnected. Mathematics has taken its place at every step of the art of painting. Mathematics related concepts such as symmetry, perspective, and ratio-proportion have an important place in the formation of painting art. It is also possible to see that art and mathematics are nested in painting arts by the geometric forms and mathematical imagery reflected in the surface of the picture. This study is a research that examines the mathematical imagery on the surface through the paintings of the artists, taking the process after 1980 in Turkish painting art.