Ulemanın ıslahatlara yaklaşımı bağlamında Kevkebü`l-Mes`ûd fî Kevkebeti`l-Cünûd adlı eserin metin ve tahlili

Abstract

Osmanlı modernleşmesi, askerî yenilgilerin ve toprak kayıplarının artması akabinde orduda yapılan batı usûlü yeniliklerle başlamıştır. Devlet ricâli, husûsen XVIII. asrın ikinci yarısından itibaren uygulanan batı tarzı bu yeniliklerin halk nazarında ve muhalif çevrelerdeki meşruiyetini sağlamak için ulemanın nüfûzunu kullanmıştır. Siyasî merkez, yapılan yenilikleri destekleyen ilmiye mensuplarını üst makamlara getirerek ödüllendirmiştir.Ulema, fiiliyatta desteklediği ıslahatların meşruiyetini ve gerekliliğini yazdığı eserlerle de savunmak istemiştir. Örneğin, Cezayir?de Hanefî kadılığı ve İskenderiyye?de müftülük yapan Türk ya da Arnavut asıllı olduğu söylenen Cezayir doğumlu İbnü'l-`Annâbî (1775-1851)?nin II. Mahmud?un askerî ıslahatını savunmak üzere kaleme aldığı Arapça es-Sa`yü?l-Mahmûd fî Nizâmi?l-Cünûd adlı eserini kazaskerlik, nakîbüleşrâflık, vak`anüvislik ve Takvîm-i Vekâyî nâzırlığı gibi görevlerde bulunan Sahhâflar Şeyhizâde Es`ad Efendi (1789-1848) Kevkebü?l-Mes`ûd fî Kevkebeti?l-Cünûd adıyla pek çok ilavelerle Türkçe?ye tercüme etmiştir. Arapça aslı 1827?de telif edilen ve 26 Nisan 1829?da temize çekilmiş tercüme metni muhtemelen padişaha sunulmuş olan bu eser, II. Mahmud?un yaptığı askerî ıslahatların âyet, hadîs ve ilk dönem İslam tarihi uygulamalarının delil gösterilerek desteklendiği bir ıslahat metni olmasının ötesinde, aynı zamanda Hz. Peygamber?in yaptığı bütün savaşların mufassalan anlatıldığı bir megâzî kitabıdır.Bu tezde, ilmiye mensuplarının ıslahatlarla ilişkisi üzerinde kısaca durulduktan sonra İbnü?l-`Annâbî ile Es`ad Efendi?nin biyografileri ve eserleri hakkında bilgi verilip Kevkebü?l-Mes`ûd fî Kevkebeti?l-Cünûd adlı eser neşredilmiştir.

Modernization of Ottoman Empire began with Western style reforms in the army after military defeats and land lossses. High officials in the Empire used the influence of the ulama to provide legitimacy to such Western style reforms that were applied especially dating from the second half of the 18th century among public and opposition circles. The political center rewarded members of the ulama class who supported such reforms by appointing them to high ranks.The ulama wanted to advocate the legitimacy and necessity of the reforms by publications. For example, Sahhâflar Şeyhizâde Es`ad Efendi (1789-1848), who worked as military judge (kazasker), nakîbüleşrâf, chronicler (vak`anüvis) and manager for Takvîm-i Vekâyî (nâzır), translated İbnü?l-`Annâbî?s book (he was born in Algeria, worked as Hanafi qadi in Algeria and mufti in Alexandria, said to have Turkish or Albanian origin), which was written in Arabic to advocate the military reforms of II. Mahmud and named es-Sa`yü?l-Mahmûd fî Nizâmi?l-Cünûd, into Turkish with the name of Kevkebü?l-Mes`ûd fî Kevkebeti?l-Cünûd by so many additions. This book, whose Arabic original was compiled in 1827 and the engrossed translation text was probably presented to the padishah on 26 April 1829, beyond being a reform text in which the military reforms made by II. Mahmud was supported by showing verse, hadith and the earlier islamic history applications as proofs, is a book that covers in detail all the wars The Prophet Mohammad participatedIn this thesis, after shortly discussing the relation of members of ulama class with reforms, and by giving information about İbnü?l-`Annâbî and Es`ad Efendi?s biographies and publications, the publication named Kevkebü?l-Mes`ûd fî Kevkebeti?l-Cünûd have been published.