Değişik deneysel stres modellerinin görsel uyarılma potansiyelleri üzerine etkileri ve mekanizmaları

Abstract

ÖZET Strese maruz kalan bireylerde fizyolojik ve davranışsal bir takım değişikliklerle birlikte, NO 'nun ve lipid peroksidasyonunun arttığı da bilinmektedir. Ancak, streste oluşabilecek görsel sistem değişikliklerinde NO 'nun ve lipid peroksidasyonunun nasıl bir rolü olduğu henüz bilinmemektedir. Bu amaçla hazırlanan çalışmamızda, 120 adet albino sıçan her birinde 10 'ar adet olmak üzere bölünerek şu gruplar oluşturulmuştur; kontrol grubu (K), L-NAME alan kontrol grubu (KL), Vitamin E alan kontrol grubu(KE), soğuk strese maruz bırakılan grup (S), hareketsizlik stresine maruz bırakılan grup (H), hareketsizlik ve soğuk stresine maruz bırakılan grup (HS), L-NAME alan stres grupları (SL, HL, HSL), Vitamin E alan stres grupları (SE, HE, HSE). 15 günlük deney süresince, L-NAME 10 mg/kg/gün olarak intraperitonal, vitamin E ise 30 mg/kg/gün olarak intramusküler verilmiştir. Aynı sürede kontrol gruplarına serum fizyolojik injekte edilmiştir. Deneysel sürenin sonunda sıçanların görsel uyarılma potansiyelleri (VEP) kaydedildikten sonra, biyokimyasal analizler için kanlan ile birlikte retina ve beyin dokuları alınmıştır. Plazma kortikosteron düzeylerinin bütün deney gruplarında kontrole göre arttığı görülmüştür. Stres grupları kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L-NAME'in sadece SL grubunda kortikosteron düzeyini önemli ölçüde yükseltirken, Vitamin E'nin bütün stres gruplarında kortikosteron düzeylerini anlamlı olarak azalttığı saptanmıştır. Beyin ve retina TBARS değerlerinin bütün stres gruplarında K grubuna göre önemli olarak arttığı gözlenmiştir. L-NAME'in kontrolleri ile karşılaştırıldığında, stres gruplarında lipid peroksidasyonu azalttığı, ancak KL grubunda yükselttiği dikkati çekmiştir. Vit E'nin ise, bütün stres gruplarında kontrollerine göre TBARS değerlerini anlamlı olarak düşürdüğü izlenmiştir. Kontrolle karşılaştırıldığında, beyin nitrit seviyelerinin bütün stres gruplarında, retina nitrit seviyelerinin ise sadece H grubunda önemli ölçüde arttığı tespit edilmiştir. Kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L-NAME ve Vit E'nin bütün stres gruplarında nitrit değerlerini fark edilir düzeyde düşürdüğü görülmüştür. İstatistiksel değerlendirme sonucunda, beyin ve retina GSH-Px aktivitelerinin stresten etkilendiği, L-NAME'in etkisinin ise stres modeline göre değiştiği saptanmıştır. Stres grupları kontrol grupları ile karşılaştırıldığında, her üç stres grubunda da VEPlerin tüm bileşenlerinin latenslerinin uzadığı tespit edilmiştir. L-NAME'in, K ile mukayese edildiğinde KL grubunda tüm VEP latenslerini anlamlı biçimde uzattığı gözlenmiştir. Ancak, L- NAME'in ve vitamin E'nin kontrolleri ile karşılaştırıldığında, tüm stres gruplarında VEP bileşenlerinin latenslerini anlamlı olarak kısalttığı göze çarpmıştır. VEPlerin tepeden-tepeye genlik değerleri içerisinde, sadece P2N2 genliğinin KL ve tüm stres gruplarında kontrol grubunun genlik değerine göre düştüğü bulunmuştur. IV

ABSTRACT Early researches have put forward that NO and lipid peroxidation were increased during stress. However, it is not clear whether NO and lipid peroxidation have roles on visual system changes possibly occurred in stress. To investigate this topic, 120 albino rats were used in this study. Experimental animals were divided equally into 12 groups as follows; Control group (C), L- NAME+control group (CL), Vitamin E+control group (CE), cold stress group (CS), immobilization stress group (IS), cold+ immobilization stress group (CIS), L-NAME+stress groups (CSL, ISL, CISL), Vit E+stress groups (CSE, ISE, CISE). Chemical agents, L-NAME and Vitamin E, were administrated 10 mg/kg/day i.p. and 30 mg/kg/day i.m. respectively throughout 15 days experimental period. Physiological solution was injected to the control groups during the experimental period. Visual evoked potentials (VEPs) were recorded from animals at the end of the experimental period. Afterwards, blood, retina and brain of rats were taken in order to measure biochemical parameters. Plasma corticosteron levels were increased according to the control group. L-NAME increased corticosteron level only in LCS group with respect to its control group, while Vitamin E decreased corticosteron levels in all stress groups compared with their respective control groups. Brain and retina TBARS levels were significantly increased in all stress groups compared with the control group. L-NAME decreased lipid peroxidation in all stress groups, but increased only in CL group according to their corresponding control groups. Although, Vitamin E decreased significantly TBARS levels in all stress groups with respect to C group. Compared with the control group, significant increases were observed in brain nitrit levels of all groups and in retina nitrit levels of IS group. It was observed that L-NAME and Vitamin E decreased the nitrit levels in both retina and brain of all stress groups with respect to their control groups. It was observed that GSH-Px activities were affected by stress. On the other hand, effects of L-NAME was found to depend on the stress models All VEP components were prolonged in all stress groups compared with their control groups. L-NAME prolonged all VEP components in CL group with respect to C group. However, L-NAME and Vit E reduced VEP latencies in all stress groups respective to their control groups. Among the peak-to-peak amplitudes of VEPs only P2N2 amplitude was decreased in LC and in all stress groups respect to control group.