Diyabetik hasta eğitim yöntemlerinin ayaktaki trofik bozukluklar üzerine etkisi

Abstract

ÖZET Diyabetik hastalarda ayakta trofik değişiklikler sık olarak görülmekte ve bu lezyonlar ciddi diyabetik ayak sorunlarına zemin hazırlamaktadır. Bu problemlerin bir kısmı eğitimle önlenebilmektedir. Bu çalışmada, iki farklı eğitim yönteminin diyabetik hastaların ayaklarında gelişebilecek trofik değişiklikler üzerindeki etkilerinin karşılaştırılması amaçlandı. 55 bireysel 53 grup eğitimi alan toplam 108 tip II diyabetli hasta çalışmaya alındı. Bireysel eğitim grubuna haftada 1 saat toplam 4 hafta bireysel diyabet eğitimi verildikten sonra bu hastalar 5-6 kişilik gruplar halinde 3 ayda bir grup eğitimine alındı. Grup eğitimi alan hastalar ise kliniğimizde rutin uygulanan eğitim programım 1 yıl boyunca en az bir kere alan hastalardan oluşturuldu. Her iki gruptaki hastalar eğitim öncesi ve eğitimin 12. ayında metabolik kontrol ve ayak bakımı açısından değerlendirildi. Tüm hastalar eğitim öncesi ve 12. ayda, ayaktaki trofik değişiklikler (tırnak batması, tırnakta renk değişikliği ve kalınlaşması, onikomikosis, tinea pedis, kallus, fissür, kserosis ve ülser varlığı) açısından aynı dermatoloji uzmanı tarafından değerlendirildi. 12 aylık izlem sonrasında bireysel eğitim grubunda HbAlc ve vücut kitle indekslerinde azalma saptanırken (p<0.001), grup eğitimi alan hastalarda sadece HbAlc'de azalma saptandı (pO.001). Bireysel ve grup eğitimi alan hastalarda eğitim sonrasında tırnak batması, mikotik infeksiyon, kallus oluşumu azalırken (pO.001), fissür ve kserozis gelişimi (p<0,001) sadece bireysel eğitim alan grupta istatistiksel olarak azalmıştı. Ülser gelişme sıklığı ise her iki grupta da değişmedi (p>0,005). Diyabetik hastalarda hasta eğitimi ne şekilde yapılırsa yapılsın ayakta gelişebilecek trofik değişiklikleri anlamlı olarak azaltmaktadır. Eğitimin şekline göre değerlendirme yapıldığında daha sık aralıklarla eğitim alan bireysel hasta grubunda grup eğitiminden daha etkili klinik sonuçların görülmesi verilecek eğitim şeklinin önemini göstermektedir. Anahtar kelimeler: Hasta eğitimi, diyabetik ayak, trofik değişiklikler. iv

ABSTRACT Trophic changes are frequently encountered in diabetic patients and predispose these patients to serious diabetic foot problems. Some of these problems can be overcome by patient education. The aim of this study was to evaluate the impact of two different education methods on possible trophic changes in diabetic patients' foot. A total of 108 type 2 diabetic patients which included 55 individually and 53 group educated subjects were included in the study. One hour lasting individual education was given for four weeks to individual education group and thereafter their education continued once in three months education with groups including 5-6 subjects. Patients on group education were chosen from the subjects who had attended our outpatient clinic's routine group education programme at least once in the last year. All patients were evaluated for metabolic control and foot care at the start of study and 1 year later at the end of study. Whole group was seen by the same dermatologist for `ingrown nails`, discoloration and coarsening of nails, onycomycosis, tinea pedis, callus formation, fissures, xerosis and ulceration. After 12 months lasting follow-up, significant (pO.OOl) decrement in HbAlc in group educated subjects were noted while individually educated subjects exhibited significant (pO.OOl) HbAlc and body mass index decrement. A significant decrement (pO.OOl) for ingrown nail, mycotic infection and callus formation was noted for both groups while significant (pO.OOl) fissure and xerosis formation decrement was seen only in the individually educated group. Ulcer incidence was not different between the groups (p>0.05). Patient education lowers trophic foot change incidence in diabetic patients wheter performed on an individual or group basis. However, demonstration of better clinical results in the frequently and individually educated group may suggest not only education but also type of the education method is also important in diabetic patients. Key words: Patient education, diabetic foot, trophic changes.