Süleyman Demirel Dönemi karikatürlerde karşılaştırmalı siyasi söylem analizi

Abstract

Çok köklü bir geçmişe sahip olan karikatür sanatı, basının kendisini keşfedişiyle birlikte çok geniş bir hedef kitleye ulaşır hale gelmiştir. Mizahın bir konu olarak kabul edilen karikatür siyaseti konu almaya başlamasıyla birlikte, siyasi arenada gündem oluşturur hale de gelmiştir. Gazetelerin ideolojileriyle de paralel söylemler kullanan bu sanat dalının Türkiye'de en çok konu ettiği isimlerin başında dokuzuncu Cumhurbaşkanı ve eski Başbakan Süleyman Demirel gelmektedir.Ben bu çalışmamda Türk siyasi hayatında otuz yılık bir geçmişe sahip olan Süleyman Demirel'in geçirdiği darbeler, seçimler, Başbakanlıktan Cumhurbaşkanlığına uzanan siyasi hayatının gazete karikatürlerindeki siyasi söylemini analiz etmek istedim. Bunun için biri sol, diğeri sağ görüşe yakın olan Cumhuriyet ve Tercüman Gazeteleri'ni 1971 Muhtırası, 1974 yılında seçimlere giden süreçte, 1980 Darbesi'nde ve Cumhurbaşkanı seçildiği dönemleri baz alarak inceledim.Yaptığım incelemeler sonucunda iki gazetede yer alan karikatürlerinde her zaman gazetenin ideolojisiyle paralel söylemler kullandığını tespit ettim. Ele aldığım dönemler içinde Demirel ile ilgili karikatürlerde yaşanan en büyük siyasi söylem farkı 1980 darbesinin ardından, Demirel'in siyasi yasağının bitmesi ve Cumhurbaşkanlığı seçimine giden süreçte yaşanmış. 80 darbesine kadar Süleyman Demirel'e oldukça sert eleştiriler yönelten Cumhuriyet Gazetesi, Demirel'in cumhurbaşkanı seçilmesi sürecinde de her ne kadar eleştirel bir söylem benimsese de, eskisi kadar sert ve `taraflı' değildir. Tercüman Gazetesi'nde ise durum tam tersidir. 1980 darbesine kadar Demirel ile ilgili yaşanan birçok olayı görmezden gelen gazete, Demirel'in 1991'de tekrar Başbakan seçilmesi ve sonrasında da Cumhurbaşkanı olmasıyla birlikte, muhalefet liderleri ve Turgut Özal ile ilgili karşılaştırmalarında Demirel'i `galip' ilan etmiştir. Özetle, Demirel dönemi karikatürlerde siyasi söylem Demirel'in değişen vizyonu ve gazetelerinde buna sağladığı uyumla paralel olarak değişmiştir.

The art of caricature is quite old and it has been widely approachable thanks to media. As caricature started to take politics as a subject, it has also become a source of agenda setting. One of the most commonly used names of this art which uses parallel expressions with the newspapers it is published in is the ninth President of Turkey, Süleyman Demirel.In this study I wanted to analyse Süleyman Demirel?s thirty years of political life, the coup d?etats and elections he experienced, relying on the caricatures about him. To do that, I have chosen to review two newspapers one of which is conservative Tercüman and the other is leftist Cumhuriyet. I studied these newspapers in terms of 1971(The year of diplomatic note), 1974 (The year of elections), 1980 (The year of coup d?etat) and the year Demirel was chosen the President.In the light of my study, I have concluded that the caricatures were always parallel to the ideology the newspapers were supporting. Among the years I have examined, the biggest difference of expression was just after 1980 and the election of presidency. Cumhuriyet criticised Demirel until the coup d?etat of 1980 but after the election of presidency it was not as hard as before although it was still judgemental. For Tercüman, it was just the opposite. The newspaper ignored a lot of things about Demirel until 1980, but it reflected Demirel as the winner in his comparison to Turgut Özal and other party leaders after he was chosen the Prime Minister and the President. Shortly, political expression in caricatures of Demirel changed according to Demirel?s changing vision and the adaptation of the newspapers to it.