Kadınların doğum sonrası fonksiyonel durumları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi

Abstract

Doğum sonrası dönemdeki fonksiyonel durum, annenin bebeğinin bakım sorumluluğunu, kendi öz bakımını, ev işlerini, sosyal, toplumsal ve mesleki aktivitelerini üstlenmeye hazır olmasıdır. Kadınların doğum öncesi fonksiyonel durumlarına geri dönüşleri, fizyolojik iyileşmeden daha uzun zaman alır. Annelik rolüne adaptasyon dinamik, kişiye odaklı ve gelişimsel bir süreçtir.Bu araştırmanın amacı doğum yapan kadınların doğumdan sonra fonksiyonel durumlarını ve etkileyen faktörleri belirlemektir. Tanımlayıcı ve analitik nitelikte olan araştırmanın örneklem grubunu, miyadında vajinal veya sezeryanla doğum yapan, doğum sonrası altıncı haftada bulunan, araştırmaya katılmayı kabul eden, Antalya il merkezindeki 15 (n=100) ve 18 no'lu (n=100) sağlık ocaklarına kayıtlı toplam 200 kadın oluşturmuştur. Araştırmanın verileri 01 Eylül 2008-30 Eylül 2009 tarihleri arasında toplanmıştır. Veriler ev ziyaretleri yoluyla yüz yüze görüşüme yöntemi ile elde edilmiştir. Verilerin toplanmasında soru formu ve Doğum Sonrası Fonksiyonel Durum Envanteri (DSFDE) kullanılmıştır. Araştırmada veriler üç aşamada toplanmıştır. Birinci aşamada; doğum sonrası 6. haftada olan kadınlara sosyo-demografik verileri içeren soru formu ve DSFDE beraber uygulanmış, ikinci ve üçüncü aşamada; aynı kadınlarla doğum sonrası 3. ve 6. ayda tekrar görüşülerek DSFDE uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 16.0 istatistik paket programı kullanılmıştır. Veriler, sayı, yüzde, İki Ortalama Arasındaki Farkın Önemlilik Testi, Mann-Whitney U Testi, Kruskal-Wallis ve Tek Yönlü Varyans Analizleri yapılarak değerlendirilmiştir.Doğum Sonrası Fonksiyonel Durum Envanteri cronbach alfa toplam değeri 0.92 olarak belirlenmiştir. Kadınların sosyo-demografik özellikleri ile DSFDE puan ortalamaları arasında 6. haftada, 3. ayda ve 6. ayda yaş, eğitim durumu, doğum şekli, çocuk sayısı, bebek isteme durumu, bebek bakımında ve ev işlerinde yardım alma durumunda istatiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır. Kadınların doğum sonrası 6. hafta, 3. ay ve 6. ayda sosyal güvence ve gelir durumları ile DSFDE puan ortalamaları arasında fark olmadığı belirlenmiştir. Doğum sonrası 6. hafta, 3. ay ve 6. ayda toplam DSFDE puanları ile DSFDE puan ortalamaları arasında ev içi faaliyetlerinde, sosyal ve toplumsal faaliyetlerde, bebek bakım sorumluluklarında, öz bakım sorumluluklarında ve toplam DSFDE'nde anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Doğum sonrası içinde bulunulan süre arttıkça DSFDE puan ortalamalarının da arttığı bulunmuştur. Doğum sonrası fonksiyonel durumun ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi, kadınlara doğumdan sonra bütüncül bir yaklaşımla hemşirelik bakımı verilmesine ve bu döneme daha kolay adapte olmalarına olanak sağlayacaktır.Anahtar Kelimeler: Doğum sonrası dönem, doğum sonrası fonksiyonel durum, Doğum Sonrası Fonksiyonel Durum Envanteri, hemşire.

The functional status after childbirth is the mother's readiness to assume infant care and to resume selfcare, household, social and community, and occupational activities following childbirth. The recovery of the preconceptional functional status takes longer time than physiological healing process. Adapting to motherhood role is a dynamic, person oriented, and progressive period.The aim of this study is to evaluate the functional status after childbirth, and related factors. The sampling group of this descriptive and analytic study comprises 200 women who were on the sixth week of postpartum period after giving term birth either vaginally or with C/S, and also had medical records in primary health center number 15 (n=100) and 18 (n=100) in Antalya city center. The data of this study were gathered between September 1, 2008 and September 30, 2009. The data were obtained during house visits by face to face interviews with questionnaire and The Inventory of Functional Status After Childbirth (IFSAC). The data were obtained into three phases. In first phase, questionnaire related to social-demographic data and IFSAC were used together in postpartum 6th week. Then, in second and third phases, IFSAC was repeated in 3rd and 6th month respectively. In statistical analysis, SPSS 16.0 was used, and the data was evaluated with count, percent, difference of means (t-test), Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, one-way analysis of variance (one-way ANOVA) tests.Cronbach's alpha internal consistency reliability coefficient of IFSAC was determined as 0.92. There were statistically significant difference between social-demographic properties of women and average IFSAC scores in 6th week, 3rd month, and 6th month in terms of age, education, birth way, number of children, will to have children, having an assistance in baby care and household. There was no statistically significant difference between social security and income status and average IFSAC scores in postpartum 6th week, 3rd month, and 6th month. However, among total IFSAC scores and average IFSAC scores in postpartum 6 th week, 3rd month, and 6th month there were statistically significant differences in household activities, social and community related activities, responsibilities in infant care, selfcare, and total IFSAC scores. Average IFSAC scores are found to be increased with the duration of postpartum period. The determination of the functional status after childbirth and effective factors would provide a complementary approach in nursing care of women after birth and also easier adaptation of women to this period.Key Words: Postpartum period, the functional status after childbirth, The Inventory of Functional Status After Childbirth, nurse