Türk döküm firmaları ve yabancı partnerleri arasındaki ortak girişim ve satın alma nedenleri: Kaynak Bağımlılığı Teorisi ve rakip görüşler çerçevesinde bir değerlendirme

Abstract

Yabancı ülkelere doğrudan sermaye yatırımı temelli giriş stratejilerinden şirket birleşmeleri, satın almalar ve ortak girişimler tüm endüstrilerde son yirmi yıl içerisinde gittikçe daha sık rastlanan olgular olarak karşımıza çıkmaktadırlar.Yurt içindeki ana sanayilerin komponent ve sistem tedarikçisi konumundaki Türk Döküm Sanayi'nin önde gelen kuruluşları, 1970'ler ve 1980'lerde gerçekleştirdikleri ihracatla, 1990'lar itibariyle de dünya çapında faaliyet gösteren çok uluslu yabancı döküm firmalarıyla kurdukları yatırım temelli ilişki formlarıyla ağır sanayi üretiminde ön plana çıkarak Türk ekonomisine önemli katkılar sağlamışlardır.Döküm sanayinde yabancı firmalarla yerli firmalar arasında ortak girişim yoluyla oluşturulan yeni yapılar içerisinde faaliyetine devam eden üç firma nezdinde gerçekleştirilen durum çalışması aracılığıyla söz konusu ortak girişim olgularına yol açtığı düşünülen ana nedenlerin ve temel motivasyonların Kaynak Bağımlılığı Teorisi, Firma Teorisi, Yapısal ? Stratejik ? Kültürel Etkenler ve Çevresel ? Kurumsal Etkenler yaklaşımlarından türetilen önermelerin ışığında hem Türk hem de yabancı firma açısından belirlenmesi amaçlanmış ve Kaynak Bağımlılığı Teorisi'nin Türk Döküm Sanayi'nde yabancı ortaklarla yerli firmalar arasında gerçekleşen ortak girişim olgularını tek başına açıklayıcı gücü sorgulanmıştır.Yürütülen araştırma neticesinde, Kaynak Bağımlılığı Teorisi'nin söz konusu ortak girişim olgularını tek başına ve güçlü bir biçimde açıklamakta yetersiz kaldığı, oluşturulan dört teorik çatı arasında açıklayıcı gücü en yüksek yaklaşımın Firma Teorisi olduğu ve Firma Teorisi'nin de Türk Döküm Sanayi'nde örneklemimiz dahilinde ele aldığımız ortak girişim olgularını diğer üç teorik çatının yardımıyla açıkladığı tespit edilmiştir.

Mergers, acquisitions and joint ventures (equity based entry strategies to foreign countries) between companies have been encountered worldwide as more frequently occuring phenomena especially for the last two decades.The leading corporations (enterprises) of Turkish Casting Industry which are operating as the component and system providers of main domestic industries have made an important contribution to the Turkish economy by coming to the fore in the field of heavy industry production with the export they realized during 1970?s and 1980?s and with the equity based relationship forms they have established with multinational casting firms operating worldwide since 1990?s.Through the medium of case studies covering three casting firms which pursue their operations after being involved in newly established structures by joint ventures between foreign and national companies, it is aimed to reveal the underlying main reasons and motivations considered as responsible for the joint venture phenomena in the light of the hypotheses derived from Resource Dependence Theory, Firm Theory, Structural ? Strategic ? Cultural Factors Approach and Environmental ? Institutional Factors Approach. Accordingly, the explanatory power of the Resource Dependence Theory in explaining joint venture phenomena with foreign partners as a single theory in Turkish Casting Industry has been tested.As a result of the undertaken research, we have concluded that the explanatory power of the Resource Dependence Theory wasn?t strong enough to explain by itself the joint venture phenomena in question and that the propositions of the Firm Theory have found the strongest support among these four theoretical frames. However, it was stated that the Firm Theory explains the joint venture phenomena within our sample firms in Turkish Casting Industry only when supported by other theories.