Türk dış politikası`nda ?Dış Türkler`:Karşılaştırmalı teorik bir çalışma

Abstract

Bu tez ?Türkiye, dış politikada dış Türkleri ne zaman hatırlıyor, ne zaman unutuyor?? sorularına ?akraba devlet? ve ?dış/akraba azınlık? kavramlarından yola çıkarak erken Cumhuriyet, Soğuk Savaş ve Soğuk Savaş sonrası olmak üzere üç zaman dilimi içinde karşılaştırmalı bir yöntemle yanıt aramıştır. Bunun için öncelikle kavramsal ve kuramsal bir analiz çerçevesi oluşturarak akraba devlet politikalarına etki eden dört seviyede faktörler belirlemiştir. Bu faktörler etkisinde devletlerin bazen güç ve güvenlik kaygılarını ön planda tutarak ?araçsal?; bazen de ?duygusal? nedenlerle akraba devlet rolünü üstlendiklerini, bu nedenle kuramsal bir analiz için her iki yaklaşımın da birlikte değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Ardından bu çerçeveyi Türkiye örneğine uyarlayarak sınır değişimleri sonucu Ankara'nın komşu ülkelerinde azınlık konumunda kalan Türk kökenli grupları dış Türkler kavramının muğlâklığını gözeterek ?dış Türkler? şeklinde tanımlamıştır. Taşıdıkları farklı özellikleri nedeniyle karşılaştırma yapılabilecek ve Ankara ile ilişkileri süreklilik içinde incelenebilecek Batı Trakya Türkleri, Bulgaristan'daki Türkler ve Irak Türkmenleri örnekleri üzerinden Türkiye'nin hangi koşullarda ve hangi politika araçlarını kullanarak ?dış Türkleri? dış politikasında neden ?hatırladığını?;hangi koşullarda, neden ?unuttuğunu? incelemiştir.Cumhuriyet'in kuruluşundan itibaren hem bu gruplarla paylaşılan ortak etnik bağın, hem de çıkarlarının Türkiye'nin akraba devlet rolünü üstlenmesine zemin hazırladığını ancak bu rolü belirli koşullar altında ve dış politika anlayışı çerçevesinde ihtiyatla yüklendiğini ortaya koymuştur. Böylece Soğuk Savaş'ın sonuna kadar dış Türklerle hiç ilgilenilmediği şeklindeki genel kanıya alternatif kavramsal ve kuramsal bir model çerçevesinde farklı bir bakış açısı sunmuştur.

This thesis analyzed the conditions when Turkey `remembers? and `forgets? outside Turks in her foreign policy on the basis of ?kin-state? and ?external/kin-minorities? concepts by a comparative approach in three periods; early Republican era, Cold War era and its aftermath. In order to do this, firstly a conceptual and theoretical framework has been developed and four group of factors affecting kin-state policies has been defined. It is asserted that under these factors states act as a kin-state in sometimes due to instrumental reasons or sometimes due to affective reasons. Therefore it is underlined that there need to take into account both approaches for a theoretical analysis. Secondly Turkey?s case has been evaluated within this framework. Since outside Turks has been a fuzzy concept in the literature, it is preferred to use this term as ?outside Turks? to define Turkish minority groups who become minority in Ankara?s neighbours due to border changes. Turkish minorities living in Bulgaria, Western Thrace Turks and Iraqi Turkomans have been chosen as examples since they have different traits appropriate for comparison and their relations with Turkey can be analyzed in continuity. With the help of these cases, the thesis investigates under which conditions, why and with which tools Turkey remembers ?outside Turks?; under which conditions and why forget these groups in her foreign policy agenda. It shows that since the establishment of Turkish Republic common ethnic ties with ?outside Turks? and her national interests provide incentive to act as a kin-state however, Turkey takes this role cautiously under some conditions and within the framework of her foreign policy understanding. Hence, the thesis brings an alternative explanation to the common view that Turkey is not interested in outside Turks until the end of the Cold War within a different conceptual and theoretical framework.