Türk vergi sisteminde kur farklarının vergilendirilmesi

Abstract

Uluslararası mal ve sermaye hareketleri ile hizmetlerin gelişmesine paralel olarak, Dünya genelinde yabancı parası ile yapılan işlemler artmaktadır. Diğer taraftan defterlerin tutulmasında ve vergilerin ödenmesinde ulusal paralar kullanılması nedeniyle dövizle yapılan işlemlerde kur farkları ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkan kur farkları pek çok durumda ödenmesi gereken vergi tutarlarını etkilemektedir.Öte yandan Türkiye'de 1971 ? 2003 yılları arasında yıllık %10'dan daha fazla oranlarda enflasyon yaşanması, 1980 sonrası Türk ekonomisinin daha çok dışa açılması, kambiyo mevzuatının liberalleştirilmesi gibi nedenlerle, Türk ekonomisinde döviz kullanımı oldukça artmıştır. Bu çerçevede Türkiye'de yapılan sözleşmelerde, düzenlenen senetlerde ve faturalarda, uygulanan fiyatlarda ve bankalara yatırılan mevduatlarda yabancı para kullanımı oldukça yaygınlaşmış, Türk ekonomisi dolarize olmuştur. Öte yandan nispeten döviz kurlarında ve enflasyon oranlarında istikrarın yakalandığı 2000'li yılların ilk 10 yıllık sürecinde dahi, Türk ekonomisinde yabancı parasıyla yapılan işlemlerin önemli bir ağırlığı bulunmaktadır. Dövizin yaygın kullanımının bir sonucu olarak, Türk vergi uygulamalarında kur farkları dolayısıyla karşılaşılan sorunlar ve tartışmalar oldukça fazladır.Bu çalışmada ağırlıklı olarak Türk vergi hukukunda kur farkı kaynaklı güncel sorunların önemlileri ortaya konulmaya, analiz edilmeye ve çözüm üretilmeye çalışılmıştır. Diğer taraftan ABD, Kanada, Avusturalya ve İngiltere vergi hukuklarındaki kur farkı konuları da çalışma da ele alınmıştır.

Worldwide transactions with foreign currencies rise with developments in foreign trade, services and foreign direct investments. In addition, foreign exchange differences occur when national currencies are used for bookkeeping and calculating taxes. Moreover, foreign exchange differences affect the amount of payable taxes in many cases.Due to double digit inflation during the period between 1971 ? 2003, developments in foreign trade, investments and tourism, liberalizations of Turkish foreign exchange legislations in 1980s. Foreign currency transactions have also increased in the Turkish economy. Even in the most recent period of a more stable economy in terms of inflation rates and currency rates in the first decade of the new millennium, foreign currency transactions still have important presence in the Turkish economy. For instance, using foreign currencies is very common in agreements made, invoices and bonds written, prices applied, and money deposited to banks in the Turkish Economy, which has caused it to become dollarized. The usage of the foreign currencies has also resulted in discussions regarding the taxation of foreign exchange gains and losses, so much so that it has become one of the most important issues in Turkish taxation.This thesis aims to present, to analyze and to assists authorities in solving the taxation problems in Turkish tax system related to foreign exchange differences. In addition, taxation issues of foreign exchange gains and losses in the USA, Canada, Australia and the UK are undertaken in section two of the thesis.