19. yüzyıl Büyükçekmece`sinin Temettuat Defterlerine göre sosyo-ekonomik durumu

Abstract

Tanzimat döneminde yerleşim birimlerinin her türlü mal, hayvanat, arazi miktarlarını kaydetmek için hazırlanmış defterlere temettuat defterleri denir. Bu defterler kayıt altına aldıkları bölgenin iktisadi ve içtimai bütün genel özelliklerini yansıtmaktadırlar. Tanzimat dönemi mali reformları sonucu uygulamaya konulan temettuat sayımları sonucu özellikle Osmanlı Devleti'nin 19. yy. ilk yarısı için, iktisat tarihçileri açısından büyük öneme sahiptirler. Özel yetiştirilmiş vergi memurları tarafından hazırlanan bu defterler vasıtasıyla vergi mükellefinin adı, lakabı, mesleği ve ekonomik durumu hakkında pek çok malumata ulaşılabilinir.Bu çalışmanın amacı; bahsi geçen temettuat defterleri temel alınarak, Büyükçekmece nahiyesinin 1256 (1840) yılının sosyo-ekonomik tarihini incelemek olmuştur. Çalışmada öncelikle Büyükçekmece'nin geçmişten günümüze tarihine ışık tutulmuş ve sonrada Osmanlı Devleti'nin mali yapısı ve özellikle vergi amacıyla yapılan sayımlar tanzimat öncesi ve sonrası dönemler olarak ele alınmıştır. Ayrıca beldenin sosyal ve iktisadi yapısı irdelenerek, isim, lakap, meslek, tarım, hayvancılık, vergi ve gelir dağılımı gibi konu başlıkları adı altında mezkûr maddeler tek tek incelenmiş ve açıklanmıştır.Bu çalışma neticesinde 19. yy. İstanbul'unun kırsal bir yerleşmesi olan Çekmece-i Kebir Nahiyesi'nin sosyal ve ekonomik tarihine bir bakış atılmış ve nahiyenin geçmişten günümüze süregelen gelişimi incelenmiştir.Anahtar kelimeler: Büyükçekmece, Sosyal ve Ekonomik Tarih, Temettuat Defterleri

Registers which prepared to record residential areas's every property, animal and land in the Tanzimat period called The Temettuat Registers. These registers reflect related region's general economic and social conditions. Inventories were practiced as a result of the financial reforms of the Tanzimat period. These inventories are great source for economic historians who interested in the Ottoman history, especially in the first half of 19th century. These registers prepared by tax assessors with special training include a lot of information about taxpayers' names, titles, occupations and economic situations.The goal of this research, based on above mentioned temettuat registers, is to analyse socio-economic history of Büyükçekmece district in 1256 (1840). In this research, we at first focused on the historical background of Büyükçekmece and then the financial structure of Ottoman State and inventories made with the intent of tax collection before and after Tanzimat period. Also, topics such as name, title, occupation, animal husbandry, and tax and income distribution were studied and explained one by one with examination of district's social and economic structure.In this research, we looked at Çekmece-i Kebir, a rural part of 19th century İstanbul, district's social and economic history and studied district's development in the historical process.Key Words: Büyükçekmece, Social and Economic History, Temettuat Registers.