Bid`at ile ilgili hadislerin tahkik, tahric ve değerlendirilmesi

Abstract

İslam dininde mühim bir konum arz eden `sünnet'in karşıtı olarak ifade edilen ve `dinde sonradan ortaya konulan şeyler' şeklinde tanımlanan `bid'at' kavramı, İslâmî literatürde ihtilaflara sebep olmuştur. `Bid'at ile ilgili hadislerin tahkik, tahric ve değerlendirilmesi' başlığını taşıyan bu tezimizin amacı bid'ati reddeden rivayetler ışığında kavram üzerindeki tartışmaları ve bunların farklı bid'at tanımlamalarındaki etkisini ortaya koymaktır. Çalışmamızın giriş bölümünde kavramsal çerçeveyi verirken lügat anlamından sonra terimsel açıdan hem geniş kapsamlı hem de dar kapsamlı tariflere yer verilmiş ve bu görüşe sahip âlimlerin tanımlarına değinilmiştir. Bunun yanı sıra Kur'ân'da ve Sünnet'te ne şekilde geçtiğine de yer verilmiştir. Yine farklı açılardan yapılmış bid'at taksimleri de bu bölümde verilmiştir. Birinci bölümde konunun ilmi çerçevesini ortaya koymak adına ulemanın bid'at kavramını İslâmi ilimlerde ne şekilde incelendiğine, kelam, fıkıh ve hadis ekollerinin söz konusu kavramı hangi başlıklarda konu edindiğine yer verilmiştir. Çalışmanın ana bölümü olan ikinci bölümde ise, geniş kapsamlı ve dar kapsamlı tarifi benimseyen her iki görüş sahiplerinin de delil olarak kullandığı rivayetlerden erken dönem kaynaklar ile Kütüb-i tis'a'da bulunan merfû rivayetler esas alınarak, bu rivayetlerin tahric, tahlil ve değerlendirmesi yapılmıştır. Özellikle değerlendirme bölümünde rivayetleri farklı yorumlama neticesinde oluşan görüş farklılıklarına temas edilmiştir. Üzerinde söz söylemenin kolay olmadığı `bid'at' kavramına rivayetler ışığında genel bir bakış sağlanmaya çalışılmıştır.

The term of Al-Bid?a is defined as the innovations of the Prophet Muhammad that emerged after his death ,is the opposite of the Sunnah and is also the source of great conflict in Islamic sciences. The aim of this thesis entitled `Hadiths About al-Bid'a, Verification and Evaluation? is to analyze the discussions about the term in light of the Hadiths that refuted al-Bid?a. In the introduction of the thesis terminological, lexical meanings and narrow and wide angles of definition were studied. Additionally, how al-bid?a is mentioned in the Quran and Sunnah and the different viewpoints on the term is also included. In the first chapter ,the scientific framework of how scholars analyzed this term in Islamic science which consists of Kalam, Fıqh and Hadith is presented. In the second chapter, how scholars hold narrow angled and wide angled definitions by citing merfü Hadiths in Kutub Tis?a and early period sources is put forward alongside the investigation and evaluation of these Hadiths. Especially, the differences of opinion as a result of the different interpretations of Hadiths is analyzed in the conclusion. Despite the challenge that discussing ,bıda as a whole presents because of the controversy surrounding the topic, this thesis attempts to analyze the topic fairly and evenly.