Osmanlı medreselerinde kelam öğretimi (İznik, Bursa, Edirne, İstanbul)

Abstract

İlk Osmanlı medresesi İznik'te kurulmuştur. Bu medresenin ilk öğretmen Davûd el-Kayserî'dir. Bu ilk dönemde medrese müfredatında hangi Kelam kitaplarının olduğunu bilmiyoruz. Osmanlı medrese müfredatında kelâm kitaplarının dâhil edilmesi, Fatih döneminde zorunlu hale getirilmiştir. Kelam ilmi medreselerde en parlak dönemi, Fatih dönemidir. En önemli kelam âlimleri bu dönemde yaşamış olsa da kelâm, kelam, akli bir ilim olarak değerlendirilmiş olduğundan yüksek medreselerin müfredatına girememiştir. Kanûnî Sultan Süleyman sonrası dönemde, birçok sebebe bağlı olarak medrese eğitimi bozulmaya başlamıştır. Medresedeki eğitimin bozulması, eğitim sürelerinin kısalması, yüksek kelam kitaplarının müfredattan çıkarılmasına yol açmıştır. Kadızâdeliler hareketi, medrese öğrencilerinin isyanları, Safevî-Şiîlerin yol açtığı problemler, medrese eğitimine zarar vermiştir. Klasik dönem Osmanlı medreselerinde, Şerhu'l-Mak?sıd, Şerhu'l-Mevakıf gibi yüksek kelam kitapları müfredatta yer alırdı. 16. yüzyıl sonrasında, bu kitapların yerini daha düşük düzeyde kabul edilen Şerhu'l-Ak?id ve Molla Celâl kitapları almıştır. Bununla birlikte, medrese müfredatında, kelam, her dönem yer almıştır.Medreselerin ıslahı döneminde ise müfredat programlarında en önemli yer, kelam eğitimine verilecektir.

The first Ottoman theological school was established in Iznik. Dawud al Kayseri is the first teacher of this madrasa. In the first period of Ottoman, we do not know which the madrasah curriculum that Kalam's books. In the Ottoman madrasas be included in the curriculum of theology books, has been made compulsory in period of Fatih. In the madrasas Knowledge of theology, the most brilliant period of time, lived period of Fatih. Although the most important scholars of theology who lived during this period. However, due from theology, as a science of mental sciences have been evaluated could not enter the curriculum of the high madrasas. The period after Suleiman the Magnificent, the madrasa education has deteriorated a lot of reasons. Degradation of madrasa education, training, shortening the duration led to the removal of the curriculum of the high theology books. The Kadızadeliler movement, riots of the madrasa students, caused by the Safavid-Shiites problems, madrasa education has been hurt. Classical period of Ottoman madrasas, Sharh Al-Mak?sıd, Sharh Al- Mevakıf kalam books as high as would take place in the curriculum. 16. century later, the location of these books are considered lower-level books Sharh al-Ak?id and the Mullah Celal. However, ın the madrasa curriculum, theology, took place in each period. The most important place in the curriculum in the period of reclamation madrasas training of theology will be given.