İç denetim ve Türkiye`de büyükşehir belediyelerinin iç denetim uygulamaları üzerine bir araştırma

Abstract

Kamu yönetiminde meydana gelen değişim; yönetimin bütün süreçlerinde olduğu gibi denetim işlevinde de değişime yol açmış, geleneksel yönetim anlayışının uzantısı olan kurallara uygunluk denetimi yerini, sonuç ve performans esaslı denetime bırakmaya başlamıştır.İç denetim, yeni denetim yaklaşımının önemli araçlarından biridir.Kamu yönetimi sistemimize ilk defa 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile giren iç denetim sistemi ve iç denetçiler; hem geleneksel teftiş birimleri ile görev ve yetkilerinin farklılığı hem de kurumların gelenek ve kurumsal kültürüne aykırılığı yönüyle tartışma konusu yapılmıştır. İç denetim, klasik teftiş hizmetinden farklı olarak gelecek yönelimli olup, yönetime iyi uygulama örnekleri konusunda rehberlik etmek, risk analizi esası ile kurumun zayıf ve riskli alanlarını dikkate alarak iyileştirme alanlarını belirlemek ve danışmanlık yapmak gibi fonksiyonları ile öne çıkmıştır.Türkiye'de kamu kurumlarında ilk defa uygulanmaya başlanan iç denetim sisteminin nasıl kurulup işletileceği, stratejik plan ve performans programı da dikkate alınarak yapılacak denetimin nasıl bir işlev göreceği, başarılı olup olamayacağı önemli bir tartışma konusudur. Ayrıca, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun tüm kamuyu birlikte ele alan yaklaşımının merkezi ve yerel bürokrasi nezdinde nasıl bir algıya yol açtığı dolayısıyla iç denetim sisteminin merkezi yönetim ve yerel yönetimler arasında kuruluş ve işleyişi yönüyle benzerlik veya farklılıkları da büyük önem taşımaktadır.En az bunun kadar önemli olan bir başka konu ise iç denetim sisteminin bizzat iç denetçiler nezdindeki algısı, işlevi ve gelecekle ilgili beklentisinin görünümüdür. Çünkü sistemin teorik ve yasal kurgu ve kuruluşu nasıl olursa olsun sonuç olarak yürütücü aktörlerin (iç denetçilerin) yaklaşımı büyük önem arz etmektedir.Bu çalışmada, Türk kamu yönetim sistemine 2006 yılından itibaren dâhil olan iç denetim sistemi; 2012 yılı sonu itibariyle Türkiye'de faaliyette bulunan 16 büyükşehir belediyesi ölçeğinde anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda kamu yönetimindeki değişimin denetim yaklaşım ve biçimleri üzerindeki etkisi, iç denetimi etkileyen uluslararası kurumsal temeller ve düzenlemeler ele alındıktan sonra, büyükşehir belediyesi iç denetçilerine uygulanan bir anket ile iç denetçilerin, iç denetim konusundaki algısı, büyükşehir belediyelerinde yürütülen iç denetim işlevi ve iç denetçilerin iç denetimin geleceğine ilişkin beklentileri anlaşılmaya çalışılmış ve iç denetim sisteminin uluslararası normlara uygun olarak sürdürülmesi için öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: İç denetim, yerel yönetimler, büyükşehir belediyeleri

The change occurred in public administration has also created another change in auditing function ?as in every administration process- and the compliance audit which is a branch of understanding of conventional administration has begun to leave its place to the result and performance based audit.Internal auditing is one of the important tools of the new auditing approach.Internal Auditing and Internal Auditors added to the our public administration system firstly with the Public Financial Management and Control Law No. 5018, were made a matter of debate because of their authorizations? difference from that of conventional inspection units and their contradiction to institutional tradition and culture. Internal Auditing is different from classical inspection services in being future-oriented and it has become prominent by guiding administration regarding samples of successful implementations, determining areas in need of improvement by taking weak and risky points of an institution into consideration with the principle of risk analysis.The installation and management of internal auditing system which started to be applied in public institutions in Turkey for the first time and the way auditing will function after taking strategic plan and performance program into account are significant topics of debate. Furthermore, similarities and differences in terms of establishment and operation of internal audit system between central government and local governments carry huge importance because of the perception it created in the eyes of local bureaucracy and their being at the center of the approach of Public Financial Administration and Control Law which includes public as a whole.Another topic, at least as important as the former is the aspect of perception, function and expectation about the future of internal auditing system from internal auditors? view. Because executing actors? (internal auditors) approach is extremely substantial no matter how the theoretical and legal setup and foundation of the system is like.In this study, Internal Auditing System added to Turkish Public Administration System starting from 2006 is tried to be understood within the scope of 16 metropolitan municipalities operating in Turkey as at the end of 2012. In this extent, after considering international institutional fundamentals and regulations that affect internal auditing, effects of the change in public administration upon auditing approach and format, internal auditors? perception of internal audit, function of internal auditing being conducted in metropolitan municipalities and expectations about future of internal auditing from internal auditors were tried to be understood with a survey applied to internal auditors of metropolitan municipalities, and suggestions for sustaining internal auditing system in accordance with international norms were tried to be developed.Keywords: Internal auditing, local governments, metropolitan municipalities