Lenfoma hastalarında semptom kümelemesi ve fonksiyonel duruma etkisi

Abstract

LENFOMA HASTALARINDA SEMPTOM KÜMELEMESİ VE FONKSİYONEL DURUMA ETKİSİBu araştırma, lenfoma hastalarında semptom kümelemesi ve fonksiyonel duruma etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Mayıs 2014–Haziran 2015 tarihleri arasında Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Hematoloji Kliniği, Hematoloji Polikliniği ve Gündüz Kemoterapi Ünitesi'nde lenfoma nedeni ile takip ve tedavisi yapılan 109 hasta ile yapılmıştır. Veri toplama araçları olarak; kişisel bilgi formu, Memorial Semptom Tanılama Skalası ve Kronik Hastalık Tedavisinde Fonksiyonel Değerlendirme Ölçeği-Lenfoma (FACT-Lym) kullanılmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır.Verilerin analizinde SPSS 22.0 paket programı ile frekans, yüzdelik, aritmetik ortalama, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi, Mann Whitney U Testi, tek yönlü varyans analizi (anova), Kruskal Wallis Varyans Analizi, Pearson Korelasyon Testi, Cronbach alfa iç tutarlık testi ve küme analizi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların %73.4'ünün Non-Hodgkin Lenfoma, %58.7'sinin erkek, ortalama yaşın 49.43±17.021 olduğu bulunmuştur. Hastaların MSAS ölçeğinde en sık yaşadıkları psikolojik semptomların uyumada zorluk, kendini üzgün hissetme ve endişelenme; fiziksel semptomların ağrı, ağız kuruluğu ve bulantı olduğu bulunmuştur. FACT-Lym ölçeğinde ağrı, enerji düşüklüğü, kendini üzgün hissetme, durumunun daha kötüye gitmesinden endişelenme, çabuk yorulma ve vücudunun belirli yerlerinde ağrı sorunlarına bağlı hastaların fonksiyonel yaşamlarının olumsuz etkilendiği bulunmuştur. MSAS alt boyutları ile çalışma durumu arasındaki farklılık istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.05). FACT-Lym Ölçeği alt boyutları ile uygulanan toplam kür sayısı, tanı süresi, yaş, eğitim durumu, alkol kullanma, metastaz durumu, bakıma destek olan kişilerin varlığı ve bakmakla yükümlü olunan kişilerin varlığı arasındaki farklılık istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.05). MSAS ve FACT-Lym Ölçekleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı bulunmuştur (p>0.05). Küme analizi sonucunda MSAS ölçeğinin her bir alt boyutunda üç ana küme belirlenmiştir. Sıklık ve şiddet alt boyutlarında gastrointestinal sistem semptomları birinci kümelerde daha yoğun olarak toplanmıştır. Sıkıntı alt boyutunda ise fiziksel ve psikolojik semptomların düzenli olarak dağılımı mevcuttur.Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, lenfoma hastalarının semptom yaşama sıklığı, şiddeti ve sıkıntısı arttıkça fonksiyonel durumlarının kötüleştiği ve semptom kümelemesine göre lenfoma hastalarının birden fazla fiziksel ve psikolojik semptomu bir arada yaşadıkları bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Lenfoma, Memorial Semptom Tanılama Skalası, Kronik Hastalık Tedavisinde Fonksiyonel Değerlendirme Ölçeği-Lenfoma (FACT-Lym), Semptom kümelemesi

The aims of this study were to assess the symptom cluster and functional status in lymphoma patients. This research was carried out on 109 patients diagnosed with lymphoma in the Hematology Clinic, Departmant of Hematology and Daily Chemotherapy Unit followed by treatment of Akdeniz University, between May, 2014 and June, 2014. Personal information forms, the Memorial Symptom Assessment Scale and The Functional Assessment of Cancer Therapy—Lymphoma (FACT-Lym) were used as the data tools. All data were collected by authors during face-to-face interviews.Data were analyzed by using SPSS with 22.0 package program and frequency, percentage, arithmetic mean, the difference between the two means test, Mann-Whitney U test, one-way analysis of variance (anova), Kruskal-Wallis analysis of variance, Pearson Correlation Test, Cronbach's alpha internal consistency test and cluster analysis were used.It is found that 73.4% had Non-Hodgkin's lymphoma, 58.7% were male and the average age of those participating in the research is 49.43±17.021. It was seen that the most common psychological symptoms in patients participating in the MSAS Scale were sleep disturbance, feeling sad and worring; physical symptoms were pain, nausea and dry mouth and they stated that these symptoms were impacted them a lot.MSAS sub-dimensions, when the relation with working situations were examined, it was statistically significant (p<0.05). FACT-Lym sub-dimensions, when the relation with the total number of cycles, time of diagnosis, age, education level, alcohol consumption, metastasis status, the presence of people who support dependents visit to the presence of people with care were examined, they were statistically significant (p<0.05). The results of the analysis between the two scales were not statistically significant (p>0.05). Three main clusters were determined as a result of cluster analysis. Gastrointestinal symptoms were collected in frequency and severity subscales more intense in the first set. In the distress sub-dimensions of physical and psychological symptoms were present distribution regularly.In line with the results obtained from the research, the incidence of lymphoma patients experience symptoms, severity and difficulty increases, multiple physical and psychological symptoms of lymphoma patients according to functional status and symptoms worsened cluster were found to live together.Key Words: Lymphoma, Memorial Symptom Assessment Scale, The Functional Assessment of Cancer Therapy-Lymphoma (FACT-Lym), Symptom Cluster