Baş boyun kanserlerinde kilo kaybına bağlı tümör hacminin ve riskli organların doz dağılımlarının adaptif radyoterapi tekniği ile incelenmesi

Abstract

Radyoterapi baş boyun kanserinde ana tedavi modalitesidir. Teknolojik gelişmeler tümöre maksimum radyasyon dozunun normal dokuları maksimum koruyarak verilmesini sağlamıştır. Buna paralel olarak kür oranları artarken yan etkiler azalmıştır. Baş boyun kanserli hastaların birçoğunda 6-7 hafta süren radyoterapisi süresince tümör küçülmesi ve kilo kaybına bağlı önemli anatomik değişiklikler olur. Bu çalışmanın amacı tedavi sürecinde izlenen belirgin kilo kaybı sonrası meydana gelen anatomik değişikliklerin doz dağılımları üzerindeki etkisini incelemek ve adaptif radyoterapi tekniğinin avantajlarını göstermektir.Bu çalışmada, kemoradyoterapi uygulanan ve %10 ve üzeri kilo kaybı olan 5 baş boyun kanseri tanılı hasta üzerinde çalışılmıştır. Hastaların tedavi öncesi ve tedavi sırasında 3. haftadan sonra çekilen bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüleri kullanılmıştır. Tomografi kesitlerinde manuel olarak hedef hacimler ve normal dokular belirlenmiştir. Tedavi planlamada hastalara 9 alan Yoğunluk ayarlı radyoterapi (YART) tekniği uygulanarak hedef hacim ve kritik organ dozları doz hacim histogramları (DVH) ile değerlendirilmiştir. Adaptif radyoterapi uygulanan ve uygulanmayan tedavi planlamaları dozimetrik olarak karşılaştırılmıştır.Sonuç olarak adaptif radyoterapi tekniği ile hedef hacimlerde ortalama %3,3 ve %5 daha iyi doz dağılımı görülmüştür. Ayrıca kritik organlarda maksimum ve ortalama dozlarda adaptif radyoterapi uygulanması ile anlamlı azalma izlenmiştir. Maksimum spinal kord, beyin sapı dozlarında sırasıyla %10,9 ve %10,4 azalma olmuştur. Sağ ve sol kohlea ortalama dozunda sırasıyla %12,4 ile %13,3, sağ ve sol parotiste ise sırasıyla ortalama %10,8 ile %14,4 azalma olmuştur. Elde edilen sonuçlara göre adaptif radyoterapinin hedef hacme daha etkin doz verilmesinde ve normal dokuların korunmasında daha etkin bir teknik olduğu gösterilmiştir.Anahtar kelimeler: Adaptif radyoterapi, Baş-boyun kanseri

Radiotherapy is the main treatment modality in head and neck cancer. Technological developments enabled giving maximum radiation dose to tumor while providing maximum protection of normal tissues. As a consequence cure rates increased and side effects decreased. Many head and neck cancer patients have marked anatomic changes during 6-7 weeks of radiotherapy due to tumor shrinkage and weight loss. The purpose of this study is to examine the effects of anatomic changes that have occurred after significant weight loss on dose distribution and to show advantages of adaptive radiation therapy technique.In this study 5 head and neck cancer patients treated with chemoradiotherapy who have more than 10% weight loss have been analysed. Computed tomography images were performed before treatment and after third week. Target volumes and critical organs in CT slices have been determined manually. In treatment planning, 9 field IMRT technique have been performed and target volumes and critical organs doses have been evaluated with dose volume histograms. Adaptive and non-adaptive radiation therapy plannings have been compared dosimetrically.As a result, an average 3.3% and 5% better dose distribution was achived in target volumes with adaptive radiation therapy. Furthermore in critical organs significant reduction in maximum and mean doses were obtained. Maxiumum dose reduction in spinal cord and brain stem occurred as 10.9% and 10.4% respectively. Right and left cochlea mean doses decreased as 12.4% and 13.3% respectively; right and left parotis mean doses decreased as 10.3% and 14.4% respectively. According to these results, it has been shown that adaptive radiotherapy is better technique because of better dose distribution and protection of normal organs at risk.Key Words: Adaptive radiotherapy, Head and neck cancer