19. yüzyıl Osmanlı Devleti`nde neft ve petrol üretimi ve imtiyazları

Abstract

Bu çalışmada, Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyılda neft ve petrol üretimi, kullanımı ve petrol olan bölgelerle ilgili arama ve işletme imtiyazları ele alınmıştır. Petrolün dünya çapında bir endüstriye sahip olma hikâyesi ve zamanla yayılan çeşitli kullanım alanlarına da değinilmiştir. Sanayi devriminden sonra yaşanan teknik ilerlemelerle beraber enerjiye duyulan ihtiyaç, petrolü daha önemli hale getirmiştir. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin sona ermesinin nedenlerinden biri olduğu düşünülen petrolün, Osmanlı Devleti tarafından siyasal ve iktisadi bir araç olarak nasıl algılandığı ve değerlendirildiği ile bu alandaki ticari anlamdaki ilk faaliyetleri araştırılmıştır. Osmanlı Devleti'nde, petrol olduğu düşünülen bölgelerde hem kendi tebaasından, hem de yabancı ülkelerden gelen mühendislerin ve araştırmacıların imtiyazlar talep ettiği anlaşılmaktadır. 19. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti; petrolün depolanmasından, muhafazasına ve vergilendirilmesine kadar birçok alanda faaliyet göstererek bu kaynaktan gelir sağlarken, aynı zamanda bir petrol politikası oluşturma çabası içindedir.

In this study, naphtha and petroleum production, consumption, and concessions in oil exploration and business in the Ottoman Empire in the 19th century are discussed. It also includes the story of petroleum about becoming the owner of a worldwide industry and some information about its various areas of usage. In consequence of the technical progress after the industrial revolution, the need for energy increased, and this made petroleum more important. Petroleum is considered as one of the reasons of the Ottoman Empire's collapse. So, the Ottoman Empire's first commercial activities in this area and how the Ottoman Empire considered petroleum in terms of diplomacy and economy was searched. Studies revealed that in the regions containing petroleum, engineers and researches from both the Ottoman Empire and the foreign countries asked for some concessions. Besides the Ottoman Empire benefited from petroleum economically by being active in many areas as storing and preserving petroleum and taxing, it also tried to form a policy about petroluem.