Ali Hüseyin Çelebi Edirnevî`nin `Kafiye ve Nazire` isimli eserinin tahkik ve değerlendirmesi

Abstract

Tezimizin konusu Edirneli Hüseyin Çelebi'nin `Kafiye ve Nazire` isimli eserinindeğerlendirmesidir.Edirneli Hüseyin Çelebi, XVII. yüzyılda yaşamış, Türk, Arap ve Fars edebiyatıylayakından ilgilenmiş bir Osmanlı alimidir. Osmanlı medreselerinde yüzyıllarca ders kitabıolarak okutulan İbnü'l-Hâcib'in nahiv alanındaki meşhur eseri el-Kâfiye'ye nazire yazmıştır.Eserinde içerik, istişhad yöntemi, örneklendirme tarzı ve üslûp açısından İbnü'l Hâcib'inKâfiye'sini örnek almasıyla birlikte ondan ayrıldığı birçok husus vardır. İbnü'l-Hâcib'ineseri üzerine yapılan yüzlerce çalışmadan biri olan `Kâfiye ve Nazîre`, tam bir şerh olmayıpnahiv alanında yazılmış müstakil bir eser olmasıyla diğerlerinden ayrılır.Tezimiz bir giriş, üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanınkonusu, amacı, yöntemi, nahiv ilminin doğuşu ve gelişimi ele alınmıştır. Birinci bölümdemüellifin hayatı, ilmi şahsiyeti ve eserlerinden bahsedilmiştir. İkinci bölümde EdirneliHüseyin Çelebi'nin Kafiye ve Nazire adlı eseri muhteva, üslup ve yöntem açısındanincelenmiş, eserdeki şahit ve kaynaklar açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise eserin kendisineyer verilmiştir.Anahtar Kalimeler: Kâfiye, Edirnevî, Hüseyin Çelebi, Nahiv İbnü'l-Hâcib

The subject of our thesis is evaluation of Ali Huseyin Celebi Edirnevî's Qâfiyah waNazîrah.Huseyin Celebi wrote a nazîrah which was taught in Ottoman madrasas for centurieson al-Kâfiyah, Ibn al-Hâcib's famous book about nahv. Despite taking Ibn al-Hâcib's alKâfiyahas an example in terms of content, istishhâd method, way of sampling and the style,there are many contradicting factors as well. Qâfiyah wa Nazîrah, one of the hundreds ofstudies on Ibn al-Hâcib's al-Kâfiyah, is not actually a complete sharkh however, it isdistinguished by being an independent book written on nahv.Our dissertation consists of an introduction and three main chapters. The introductiontouches upon the subject, objective and methodology of the study along with the emergenceand development of 'ilm al-nahv. First chapter is devoted to life, scholarship and works ofHuseyin Celebi of Edirne while the second chapter goes through his work Kâfiyah waNazîrah in terms of content, style and methodology where the evidences and sources areexplained.Keywords: Kâfiyah, Edirnevi, Huseyin Celebi, Nahv, İbn al-Hacîb, Nazirah, Edirnevî,Ali Celebi. Kafiye, Edirnevî, Hüseyin Çelebi, Nahiv, İbnü'l-Hâcib, Nazire, Edirneli, AliÇeleb