Doğum sonu dönemde kadınların uykusuzluk düzeyleri üzerine ayak refleksoloji uygulamasının etkisi: Randomize kontrollü çalışma

Abstract

AMAÇ: Bebek bakımı, laktasyon ve uterus kontraksiyonları gibi durumlar uyku kaybı, uyku bölünmeleri ve uzun süre uykuya dalamamaya yol açarak kalıcı uykusuzluğa, yorgunluğa beraberinde birçok rahatsızlığa ve annelerde postpartum depresyonuna neden olabilmektedir. Çalışmanın amacı, doğum sonu dönemde kadınların uykusuzluk düzeyleri üzerine ayak refleksoloji uygulamasının etkisini incelemektir.YÖNTEM: Araştırma ön test-son test düzeni kullanılarak yapılan, tek körlü, randomize kontrollü deneysel bir çalışmadır. Örneklem, vajinal doğum yapmış 24 girişim ve 30 kontrol olmak üzere erken doğum sonu dönemdeki toplam 54 kadından oluşturmaktadır. Veriler, kişisel bilgi formu, Postpartum Uyku Kalitesi Ölçeği (PUKÖ) kullanılarak toplanmıştır. Girişim grubuna, doğum sonu 14.-20. günlerde 4 kez, ayak refleksoloji uygulanmıştır. Kontrol grubu rutin takip ve bakım almıştır. Veriler sayı, yüzde, t ve Mann Whitney U testi ayrıca, Intention to Treat analizi kullanılarak değerlendirilmiştir.BULGULAR: Çalışma öncesinde girişim ve kontrol grubu kadınların günlük ortalama uyku süreleri arasında fark olmadığı, son testlerde kontrol grubunda değişim olmazken girişim grubunda günlük uyku sürelerinin arttığı tespit edilmiştir (p=0.004). Kontrol grubunun ön test ve son test gece uyku süreleri arasında fark yok iken, çalışma sonunda girişim grubunun gece uyku süresinin istatistiksel olarak anlamlı biçimde 25 dk arttığı (p=0.03) ancak iki grup arasında gece uyku süreleri açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır (p=0.38). Girişim grubundaki kadınların PUKÖ ön test (44.73±6.89) ile son test (35.34±5.48) puan ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde 9.39 puanlık bir düşüş olduğu, çalışma sonunda girişim grubundaki kadınların uyku kalitelerinin arttığı görülmektedir (p=0.000). Kontrol grubundaki kadınların uyku kalitesinde ön test ve son test puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı değişme olmadığı tespit edilmiştir (p=0.057). Girişim ve kontrol grubundaki kadınların PUKÖ puanlarında ön testlerde anlamlı bir farklılık oluşmadığı (p=0.11), son testlerde ise girişim grubundaki kadınların uyku kalitesinin anlamlı şekilde daha yüksek olduğu (p=0.001) gözlenmiştir.SONUÇ: Ülkemizde ilk defa doğum sonu kadınların uyku süreleri ve uyku kaliteleri üzerine ayak refleksolojisinin etkileri randomize kontrollü çalışmayla incelenmiştir. Sonuç olarak ayak refleksolojisinin, doğum sonu dönemdeki kadınların uyku sürelerini ve uyku kalitelerini arttırabildiği kanıtlanmıştır. Bu kadınların tedavi ve bakımını üstlenen sağlık personellerinin, uykusuzluğun yönetiminde ayak refleksolojisi ile ilgili kendilerini geliştirmeleri önerilmektedir. Başlangıç, geç doğum sonu ve sezaryen sonrası ayak refleksolojisinin uyku kalitesi üzerine etkileri incelenebilir.Anahtar Kelimeler: Ayak refleksolojisi, doğum sonu dönemdeki kadınlar, uyku kalitesi

OBJECTIVE: The effect of foot reflexology on the insomnia levels of women during postpartum period is examined.METHOD: The research was a randomized control study with single-blind, using pre-test-post test method. The sample was consisted of a total of 54 women with vaginal birth in the early postpartum period including 24 interventions and 30 controls. The data were collected using the Personal Information Form, Postpartum Sleep Quality Scale (PSQS). For intervention group, end of birth 14th-20th. 4 times a day, a total of 30 min foot reflexology was applied. The control group received routine follow-up and care. Data were evaluated using number, percentage, t test, Mann Whitney U test and Intention to Treat analysis.RESULTS: At the beginning of the study, it was determined that there was no statistically significant difference between groups, in the posttest, sleep duration increases in the intervention group when there is no change in the control group women (p=0.004). The nighttime sleep duration of the intervention group increased statistically significantly by 25 minutes (p=0.03), but there was no difference between the two groups at the end of the experiment (p=0.38). It was observed that the women in the intervention group with foot reflexology showed a statistically significant decrease of 9.39 points in the mean of the pretest (44.73 ± 6.89) and posttest (35.34 ± 5.48) and that the postpartum sleep quality of the women were increased (p=0.000). There was no statistically significant difference between the pre and post test scores in the sleep quality of the women in the control group (p=0.057). In the intervention and control groups, there was no significant difference between the pretest scores (p=0.11) in the PSQS scores and the sleep quality of the intervention group was significantly higher then control group (p=0.001) in the posttests.CONCLUSION: This study has shown that foot reflexology can improve sleep duration and sleep quality in postpartum women. It is suggested that healthcare professionals who undertake the treatment and care of women in postpartum period should develop and apply themselves in the use of foot reflexology. The effects of foot reflexology on sleep quality can be tested at begining and late postnatal period and after cesarean section.Keywords: Foot reflexology, women in postpartum period, sleep quality