Melet Çayı havzasında arazi kullanımı ve mekansal değişim

Abstract

Arazi kullanımı ve mekânsal değişimin incelendiği Melet Çayı Havzası, Karadeniz Bölgesinin Orta ve Doğu Karadeniz Bölümlerinde Ordu, Sivas, Tokat, Giresun illerinin sınırları içerisinde kalmaktadır. Havza Coğrafi Koordinat Sistemine göre 40º 19ʹ 58ʺ - 40º 53ʹ 13ʺ kuzey enlemleri ile 37º 32ʹ 42ʺ - 37º 12ʹ 06ʺ doğu boylamları arasında kalmaktadır. Kuzey ile güney arasında kuş uçumu uzaklık en fazla 74 km, doğu ile batı arasında 56 km'dir. 2015 km2 yüzölçümüne sahip havzasının en büyük akarsuyu 160 km uzunluğundaki Melet Çayı'dır. Çalışma alanının en alçak yeri deniz kıyısı en yüksek yeri ise 3098 m ile Karagöl Dağı'dır. Melet Çayı Havzası'nın sahip olduğu su ve tarımsal potansiyeli ile doğal güzellikleri son zamanlarda hızlı bir değişime uğramasına neden olmuştur. Bu değişimler genel olarak iki safhada meydana gelmiştir. Birincisi orman alanlarının tarım alanlarına dönüştüğü, ikincisi ise tarım alanlarının yerleşme ve sanayi alanlarına dönüştüğü dönemdir. Günümüzde bile devam eden tarım alanı genişletme çalışmaları ağırlıklı olarak 1990'lı yılların sonuna kadar sürmüştür. Bu yıllara kadar daha çok kırsal özellik taşıyan havza birinci dönem olarak incelenmiştir. Bu sürecin ardından havza içinde başlayan değişim hızlı bir şekilde devam etmiştir. Bu doğrultuda artmaya başlayan yerleşme ve sanayi ikinci dönem olarak incelenmiştir. Ekonomik fonksiyonlarda meydana gelen değişimler öncelikle yerleşmelerin yapısını etkilemiştir. Bu durum ise mekânsal değişimleri beraberinde getirmiştir. Gelecek nesiller adına oldukça yararlı olacak bu durum havzanın daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.Çalışmada bu amaçla öncelikle yörenin genel özellikleri üzerinde durulmuş, daha sonra havzanın mekânsal değişimleri ve arazi kullanım türleri uydu görüntüleri yardımıyla dönemler halinde incelenerek analiz edilmiştir. Elde edilen bu verilerle arazi kullanım farkı ve gelecekteki arazi kullanımları farklı uygulamalardan yararlanılarak yapılmıştır.

The Melet River Basin, where land use and spatial change are examined, remains within the boundaries of Ordu, Sivas, Tokat and Giresun provinces in the Central and Eastern Black Sea regions of the Black Sea Region. According to the Basin Geographical Coordinate System, it lies between 40º 19ʹ 58º - 40º 53ʹ 13º north latitudes and 37º 32ʹ 42º - 37º 12ʹ 06º east longitudes. The distance between the north and the south is approximately 74 km, the distance between the east and the west is 56 km. The biggest stream of the basin with a surface area of 2015 km2 is the 160 km long Melet Stream. The lowest area of the study area is the Karagöl Mountain with a maximum of 3098 m.The agricultural potential and natural beauties of the Melet River Basin have recently led to a rapid change. These changes generally occurred in two phases. The first is the period when the forest areas are transformed into agricultural areas, and the second is the period when agricultural areas are transformed into the settlement and industrial areas. Even today, the ongoing extension of the agricultural area continued until the 1990s. By this time, the basin, which had more rural characteristics, was examined as the first period. These settlements, which have undergone significant changes, started to outweigh the urban functions. After that, the change in the basin continued rapidly. In this direction, the settlement and industrial functions, which started to increase following this period, were examined as a second period. The change of economic functions has changed the structure of settlements. This situation brought about spatial changes. The historical development process has been evaluated with the knowledge that the basin has a drinking water source and an intact ecosystem. This situation, which will be very useful for future generations, will provide a better understanding of the basin. For this purpose, land use has been emphasized and land use types have been explained.Then the spatial changes of the basin were analyzed and analyzed by means of satellite images. With these data, simulations were made by using different applications of land use difference and possible future use. Land use of the basin should be implemented consciously and in a sustainable manner considering the development model.